Varaha Upanishad

 Varaha Upanishad

 వరాహోపనిషత్ 

శ్రీమద్వారాహోపనిషద్వేద్యాఖండసుఖాకృతి .

త్రిపాన్నారాయణాఖ్యం తద్రామచంద్రపదం భజే ..

ఓం సహ నావవతు సహ నౌ భునక్తు సహ వీర్యం కరవావహై .

తేజస్వినావధీ తమస్తు మా విద్విషావహై .

ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః ..

హరిః ఓం .. అథ ఋభుర్వై మహామునిర్దేవమానేన ద్వాదశవత్సరం

తపశ్చచార . తదవసానే వరాహరూపీ భగవాన్ప్రాదురభూత్ .

స హోవాచోత్తిష్ఠోత్తిష్ఠ వరం వృణీశ్వేతి . సోదతిష్ఠత్ .

తస్మై నమస్కృత్యోవాచ భగవన్కామిభిర్యద్యత్కామితం

తత్తత్త్వత్సకాశాత్స్వప్నేఽపి న యాచే . సమస్తవేదశాస్త్రేతిహాసపురాణాని

సమస్తవిద్యాజాలాని బ్రహ్మాదయః సురాః సర్వే త్వద్రూపజ్ఞానాన్ముక్తిమాహుః .

అతస్త్వద్రూపప్రతిపాదికాం బ్రహ్మవిద్యాం బ్రూహీతి హోవాచ . తథేతి స హోవాచ

వరాహరూపీ భగవాన్ . చతుర్వింశతితత్త్వాని కేచిదిచ్ఛంతి వాదినః .

కేచిత్షట్త్రింశత్తత్త్వాని కేచిత్షణ్ణవతీని చ .. 1..

Chapter I

The great sage Rbhu performed penance for twelve deva (divine) years. At the end of

the time, the Lord appeared before him in the form of a boar. He said : "Rise, rise and

choose your boon." The sage got up and having prostrated himself before him said : "O

Lord, I will not, in my dream, wish of Your those things that are desired by the worldy. All

the Vedas, Sastras, Itihasa and all the hosts of the other sciences, as well as Brahma and all

the other Devas, speak of emancipation as resulting from a knowledge of Your nature. So

Impart to me that science of Brahman which treats of Your nature."

Then the boar-shaped Bhagavan Lord) said : "Some disputants hold that there are

twenty-four tattvas (principles) and some thirty-six, while other maintain that there are

ninety-six.

తేషాం క్రమం ప్రవక్ష్యామి సావధానమనాః శృణు .

జ్ఞానేంద్రియాణి పంచైవ శ్రోత్రత్వగ్లోచనాదయః .. 2..

కర్మేంద్రియాణి పంచైవ వాక్పాణ్యంఘ్ర్యాదయః క్రమాత్ .

ప్రాణాదతస్తు పంచైవ పంచ శబ్దాదయస్తథా .. 3..

మనోబుద్ధిరహంకారశ్చిత్తం చేతి చతుష్టయం .

చతుర్వింశతితత్త్వాని తాని బ్రహ్మవిదో విదుః .. 4..

ఏతైస్తత్త్వైః సమం పంచీకృతభూతాని పంచ చ .

పృథివ్యాపస్తథా తేజో వాయురాకాశమేవ చ .. 5..

దేహత్రయం స్థూలసూక్ష్మకారణాని విదుర్బుధాః .

అవస్థాత్రితయం చైవ జాగ్రత్స్వప్నసుషుప్తయః .. 6..

ఆహత్య తత్త్వజాతానాం షట్త్రింశన్మునయో విదుః .

పూర్వోక్తైస్తత్త్వజాతైస్తు సమం తత్త్వాని యోజయేత్ .. 7..

I shall relate them in their order. Listen with an attentive mind. The organs of sense are

five, viz., ear, skin, eye and others. The organs of action are five, viz., mouth, hand, leg and

others, Pral)as (vital airs) are five; Sound and other (viz., rudimentary principles) are five.

Manas/buddhi, citta and aharilkara are four; thus those that know Brahman know these to

_ be the twenty-four tattvas. Besides these, the wise hold the quintuplicated elements to be

five, viz. : earth, water, fire, vayu and akasa; the bodies to be three, viz.,.: the gross, the

subtle and the karal)a or causal; the states of consciousness to be three viz., : the waking,

the dreaming and the dreamless sleeping. The munis know the total collection of tattvas to

. be thirty-six (coupled withjiva).

షడ్భావవికృతిశ్చాస్తి జాయతే వర్ధతేఽపి చ .

పరిణామం క్షయం నాశం షడ్భావవికృతిం విదుః .. 8..

అశనా చ పిపాసా చ శోకమోహౌ జరా మృతిః .

ఏతే షడూర్మయః ప్రోక్తాః షట్కోశానథ వచ్మి తే .. 9..

త్వక్చ రక్తం మాంసమేదోమజ్జాస్థీని నిబోధత .

కామక్రోధౌ లోభమోహౌ మదో మాత్సర్యమేవ చ .. 10..

ఏతేఽరిషడ్వా విశ్వశ్చ తైజసః ప్రాజ్ఞ ఏవ చ .

జీవత్రయం సత్త్వరజస్తమాంసి చ గుణత్రయం .. 11..

ప్రారబ్ధాగామ్యర్జితాని కర్మత్రయమితీరితం .

వచనాదానగమనవిసర్గానందపంచకం .. 12..

సంకల్పోఽధ్యవసాయశ్చ అభిమానోఽవధారణా .

ముదితా కరుణా మైత్రీ ఉపేక్షా చ చతుష్టయం .. 13..

దిగ్వాతార్కప్రచేతోఽశ్వివహ్నీంద్రోపేంద్రమృత్యుకాః .

తథా చంద్రశ్చతుర్వక్త్రో రుద్రః క్షేత్రజ్ఞ ఈశ్వరః .. 14..

ఆహత్య తత్త్వజాతానాం షణ్ణవత్యస్తు కీర్తితాః .

పూర్వోక్తతత్త్వజాతానాం వైలక్షణ్యమనామయం .. 15..

వరాహరూపిణం మాం యే భజంతి మయి భక్తితః .

విముక్తాజ్ఞానతత్కార్యా జీవన్ముక్తా భవంతి తే .. 16..

యే షణ్ణవతితత్త్వజ్ఞా యత్ర కుత్రాశ్రమే రతాః .

జటీ ముండీ శిఖీ వాపి ముచ్యతే నాత్ర సంశయః .. 17.. ఇతి..

"With these tattvas, there are six changes, viz. : existence, birth, growth,

transformation, decay and destruction. Hunger, thirst, grief, delusion, old age and death are

said to be the six infirmities. Skin, blood, flesh, fat, marrow and bones are said to be the six

sheaths. Passion, anger, avarice, delusion, pride and malice are the six kinds of foes; Visva,

Taijasa and prajfia are the three aspects of the jiva .. Sattva, raj as and tamas are the. three

) gul)as (qualities). Prarabdha, saficita and agamin are the three karmas. Talking, lifting,

walking, excerting and enjoying the five actions ( of the organs of action); anifat~t also

thought, certainty, egoism, compassion,. memory (funtions of mana( etc.,),'corrtp> i~¥~f<-. ·.

sympathy and indifference : dik (the quarters), Vayu, Sun, Varul).a, AsvinjdevJ~, Agnj/, .. ,

Indra, Upendra, and Mrtyu (death) : and then the moon; the fourfaced Brahma, Rudra,

K~etrajfia, and Isvara. Thus these are the ninety-six tattvas. Those that worship, with

devotion, me of the form of boar, who am other than the aggregate of these tattvas and am

without decay are released from ajfiana and its .effects and becoms jivanmuktas. Those that

know these ninety-six tattvas will attain salvation in whatever order of lifethey may be,

whether they have matted hair or are of shaven head or have (only) their tuft of hair on.

There is no doubt of this. Thus ends the first chapter."

ఇతి ప్రథమోఽధ్యాయః .. 1..

ఋభుర్నామ మహాయోగీ క్రోడరూపం రమాపతిం .

వరిష్ఠాం బ్రహ్మవిద్యాం త్వమధీహి భగవన్మమ .

ఏవం స స్పృష్టో భగవాన్ప్రాహ భక్తార్తిభంజనః .. 1..

స్వవర్ణాశ్రమధర్మేణ తపసా గురుతోషణాత్ .

సాధనం ప్రభవేత్పుంసాం వైరాగ్యాదిచతుష్టయం .. 2..

నిత్యానిత్యవివేకశ్చ ఇహాముత్ర విరాగతా .

శమాదిషట్కసంపత్తిర్ముముక్షా తాం సమభ్యసేత్ .. 3..

ఏవం జితేంద్రియో భూత్వా సర్వత్ర మమతామతిం .

విహాయ సాక్షిచైతన్యే మయి కుర్యాదహంమతిం .. 4..

దుర్లభం ప్రాప్య మానుష్యం తత్రాపి నరవిగ్రహం .

బ్రాహ్మణ్యం చ మహావిష్ణోర్వేదాంతశ్రవణాదినా .. 5..

అతివర్ణాశ్రమం రూపం సచ్చిదానందలక్షణం .

యో న జానాతి సోఽవిద్వాన్కదా ముక్తో భవిష్యతి .. 6..

అహమేవ సుఖం నాన్యదన్యచ్చేన్నైవ తత్సుఖం .

అమదర్థం న హి ప్రేయో మదర్థం న స్వతఃప్రియం .. 7..

పరప్రేమాస్పదతయా మా న భూవమహం సదా .

భూయాసమితి యో ద్రష్టా సోఽహం విష్ణుర్మునీశ్వర .. 8..

న ప్రకాశోఽహమిత్యుక్తిర్యత్ప్రకాశైకబంధనా .

స్వప్రకాశం తమాత్మానమప్రకాశః కథం స్పృశేత్ .. 9..

స్వయం భాతం నిరాధారం యే జానంతి సునిశ్చితం .

తే హి విజ్ఞానసంపన్నా ఇతి మే నిశ్చితా మతిః .. 10..

Chapter II

The great Rbhu (again) addressed the Lord of Lak~mi of the from of boar thus : "O

Lord, place initiate me into the supreme Brahmavidya (or science)." Then the Lord who

removes the miseries of his devotees being thus questioned, answered thus : "Through (the

' right observance of) the duties of one's own caste and orders of life,. through religious

austerities and through the pleasing of the Guru (by serving him rightly), arise to persons

the four, vairagya, etc. They are the discrimination .of the eternal from the non-eternal;

indifference to the enjoyments of this and the other worlds; acquisition of the six virtues,

sama, etc., and the longing after liberation. These should be practised. Having subdued the

sensual organs and having given up the conception of 'mine' in all objects, you should

place your consciousness of 'I' in (or identify yourself with) me, who am the witness

caitanya (consciousness). To be born as a human being is difficult- more difficult it is to

be born as a male being- and more so is it to be born as a Brahmal).a. Even then, if the fool

does not cognise through the hearing, etc., of vedanta, the true nature of the Saccidananda

(of Brahman) that is all-prevading, and that is beyond all caste and orders of life, when will

he obtain mok~a? I alone am happiness. There is none other. If there is said to be another,

then it is not happiness. There is no such things as love, except on my account. The love

that is on account of me is not natural to me. As I am the seat of supreme love, that 'I am

not' is not. He who is sought after by all, saying "I should become such", is myself, the allpervading.

How can non-light affect Atma, the self-shining whicJ:i is no other than the light

when originates the words 'I am not light'. My firm conviction is, whoever knows for

certain that (Atma) which is self-shining and has itself no basis (to rest upon), is one of

vijfiana.

స్వపూర్ణాత్మాతిరేకేణ జగజ్జీవేశ్వరాదయః .

న సంతి నాస్తి మాయా చ తేభ్యశ్చాహం విలక్షణః .. 11..

అజ్ఞానాంధతమోరూపం కర్మధర్మాదిలక్షణం .

స్వయంప్రకాశమాత్మానం నైవ మాం స్ప్రష్టుమార్హతి .. 12..

సర్వసాక్షిణమాత్మానం వర్ణాశ్రమవివర్జితం .

బ్రహ్మరూపతయా పశ్యన్బ్రహ్మైవ భవతి స్వయం .. 13..

భాసమానమిదం సర్వం మానరూపం పరం పదం .

పశ్యన్వేదాంతమానేన సద్య ఏవ విముచ్యతే .. 14..

దేహాత్మజ్ఞానవజ్జ్ఞానం దేహాత్మజ్ఞానబాధకం .

ఆత్మన్యేవ భవేద్యస్య స నేచ్ఛన్నపి ముచ్యతే .. 15..

సత్యజ్ఞానానందపూర్ణలక్షణం తమసః పరం .

బ్రహ్మానందం సదా పశ్యన్కథం బధ్యేత కర్మణా .. 16..

త్రిధామసాక్షిణం సత్యజ్ఞానానందాదిలక్షణం .

త్వమహంశబ్దలక్ష్యార్థమసక్తం సర్వదోషతః .. 17..

సర్వగం సచ్చిదాత్మానం జ్ఞానచక్షుర్నిరీక్షతే .

అజ్ఞానచక్షుర్నేక్షేత భాస్వంతం భానుమంధవత్ .. 18..

ప్రజ్ఞానమేవ తద్బ్రహ్మ సత్యప్రజ్ఞాలక్షణం .

ఏవం బ్రహ్మపరిజ్ఞానాదేవ మర్త్యోఽమృతో భవేత్ .. 19..

తద్బ్రహ్మానందమద్వంద్వం నిర్గుణం సత్యచిద్ఘనం .

విదిత్వా స్వాత్మనో రూపం న బిభేతి కుతశ్చన .. 20..

చిన్మాత్రం సర్వగం నిత్యం సంపూర్ణం సుఖమద్వయం .

సాక్షాద్బ్రహ్మైవ నాన్యోఽస్తీత్యేవం బ్రహ్మవిదాం స్థితిః .. 21..

అజ్ఞస్య దుఃఖౌఘమయం జ్ఞస్యానందమయం జగత్ .

అంధం భువనమంధస్య ప్రకాశం తు సుచక్షుషాం .. 22..

అనంతే సచ్చిదానందే మయి వారాహరూపిణీ .

స్థితేఽద్వితీయభావః స్యాత్కో బంధః కశ్చ ముచ్యతే .. 23..

స్వస్వరూపం తు చిన్మాత్రం సర్వదా సర్వదేహినాం .

నైవ దేహాదిసంఘాతో ఘటవద్దృశిగోచరః .. 24..

స్వాత్మనోఽన్యదివాభాతం చరాచరమిదం జగత్ .

స్వాత్మమాత్రతయా బుద్ధ్వా తదస్మీతి విభావయ .. 25..

స్వస్వరూపం స్వయం భుంక్తే నాస్తి భోజ్యం పృథక్ స్వతః .

అస్తి చేదస్తితారూపం బ్రహ్మైవాస్తిత్వలక్షణం .. 26..

బ్రహ్మవిజ్ఞానసంపన్నః ప్రతీతమఖిలం జగత్ .

పశ్యన్నపి సదా నైవ పశ్యతి స్వాత్మనః పృథక్ .. 27..

మత్స్వరూపపరిజ్ఞానాత్కర్మభిర్న స బధ్యతే .. 28..

యః శరీరేంద్రియాదిభ్యో విహీనం సర్వసాక్షిణం .

పరమార్థైకవిజ్ఞానం సుఖాత్మానం స్వయంప్రభం .. 29..

స్వస్వరూపతయా సర్వం వేద స్వానుభవేన యః .

స ధీరః స తు విజ్ఞేయః సోఽహం తత్త్వం ఋభో భవ .. 30..

అతః ప్రపంచానుభవః సదా న హి

     స్వరూపబోధానుభవః సదా ఖలు .

ఇతి ప్రపశ్యన్పరిపూర్ణవేదనో

     న బంధముక్తో న చ బద్ధ ఏవ తు .. 31..

స్వస్వరూపానుసంధానాన్నృత్యంతం సర్వసాక్షిణం .

ముహూర్తం చింతయేన్మాం యః సర్వబంధైః ప్రముచ్యతే .. 32..

సర్వభూతాంతరస్థాయ నిత్యముక్తచిదాత్మనే .

ప్రత్యక్చైతన్యరూపాయ మహ్యమేవ నమోనమః .. 33..

త్వం వహమస్మి భగవో దేవతేఽహం వై త్వమసి .

తుభ్యం మహ్యమనంతాయ మహ్యం తుభ్యం చిదాత్మనే .. 34..

నమో మహ్యం పరేశాయ నమస్తుభ్యం శివాయ చ .

కిం కరోమి క్వ గచ్ఛామి కిం గృహ్ణామి త్యజామి కిం .. 35..

యన్మయా పూరితం విశ్వం మహాకల్పాంబునా యథా .

అంతఃసంగం బహిఃసంగమాత్మసంగం చ యస్త్యజేత్ .

సర్వసంగనివృత్తాత్మా స మామేతి న సంశయః .. 36..

అహిరివ జనయోగం సర్వదా వర్జయేద్యః

     కుణపమివ సునారీం త్యక్తుకామో విరాగీ .

విషమివ విషయాదీన్మన్యమానో దురంతా-

     ఞ్జగతి పరమహంసో వాసుదేవోఽహమేవ .. 37..

ఇదం సత్యమిదం సత్యం సత్యమేతదిహోచ్యతే .

అహం సత్యం పరం బ్రహ్మ మత్తః కించిన్న విద్యతే .. 38..

"The μnJverse, jiva, Isvara, ma.ya and others do not really exist, except, my full Atma. I·

-_ have not tb.~ircharacteristics. Karma which has dharanii and other attributes and is of the

-- rarrn or clai-kness amt ~Jnaria is- not fit to touch c or e.ffect) me, who am Atma, the self-

. resplendent. Th.at man who sees (his)Atrnii which is all-witness and is beyond all caste and

·- orders ofJi:fe as of the -nature of Brahman, becomes himself_ Brahman. Whoever sees;

through the ~vidence of Vedanta, this visible universe as the Supreme Seat which is of the

fon:il oflight, attains mok~a at once. When that knowledge Which dispels the idea that this

. body (alone) fa A_tmii, arises firmly in one's minc;l as was'before the knowledge that this

body (alone} is Atma, then th.at person, even though he does not desire mok~a, gets it.

Therefore how will. a person be bound by karma; Who always enjoys the bliss of Brahman

which has the characteristics of Saccidananda~ andwhifb is otner than ajfiana? Persons with

spiritual eyes see Brahman, that is the witness of the tlitfe· states that has the characteristics

of be-ness, wisdom and bliss, that.is the un~edyirig meaning of.the words 'Thou' (Tvam)

and 'I' (Aham), and that is untq'μched by a.ll'the:stains. As a blind man does not see the sun

that is shining, so an ignorant person does not see (brahma11); Prnjfiiin'a alone is Brahman. It

has tru!h and prajfiana as its characteristics. By thus.cognisihg Brahman well, a person

. becomes -imtn~rtal. -One wno knC>WS his own Atma_ as -l3r;i,hman;, that is bliss, and without

duality andgu~as (qualities), and that 1S truth:andabsolute consciousness is not afraid of

anything. That which is consciousness a.lone, which is all-pervading, whicl.1 is eternal,

. which is aU-full;,which is of the form of bliss, and which is indestructible, is the only true

· Brahman. -It is the settled determination of Brahmajfianis that· there is naught else but that.

. __ As the world appears dark to the blind and bright to those having good eyes, so this world

full of manifold miseries to the ignorant is full of happiness of the wise. In me, of the form

of boar, who am iμfinite and the Bliss of absolute Consciousness, if there is the conception

of non~dualism; where then is bondage? And who is the one to be emancipated? The real

nature of all embodied objects is ever the absolute Consciousness. Like the pot seen by the

eyes, the body and its -aggregates are not (viz., do not really exist). Knowing, as Atma, all

the locomotive and fixed worlds that appear as other than Atma, meditate upon them as 'It I

am'. Such a person then enjoy his real nature. There is no other to be enjoyed th~ one-Self.

If there is anything that is then Brahman alone has that attribute, One who is perfect in

Brahmajfiana, though he always sees this established univer.se, does not see it other than his

Atma: By cognising dearly tny form, one is not trammelled by karma. He is an undaunted

person who by his own experience cognises as his own real nature all ( the universe and

Brahman) that is without the body arid the organs of sens~ that is the all-witness-. that is

the on~ vijnana, that is the blissful Atma (as contrasted wtthjivatma or the lower self) and

that is self-resplendent. He is one that should be.known as ... (myself). 0 Rbhu, may you

become He. After this, there will be never any experience of world; Thereafter there will . .

always be the experience of wisdom of one'.s own true nature. One who has thus known.

fully Atma has neither emancipation nor bondage. · Whoever meditates, even for the muhurta (48 minutes) through the cognition of one's own real form, upon Him who is

dancing as the all-witness, is released from all bondage. Prostrations- prostrations to me

who am in all the elements, who am the Cidatma (viz., Atma of the nature of wisdom) that

is eternal and free and who am the Pratyagatma. 0 Devata, you are I. I am you. Prostrations

on account of myself and yourself who are infinite and who are Cidatma, myself being the

supreme Isa (Lord) and yourself being Siva (of a generous nature). What should I do?

Where should I go? What should I reject? (Nothing, because) the universe is filled by me as

with the waters of the universal deluge. Whoever gives up (fond) love of the external, love

of the internal and love of the body and thus gives up all associations, is merged in me.

There is no doubt about it. That Parani.ahamsa (ascetic) who, though living in the world,

keeps aloof from human congregation as from serpent, who regards a beautiful woman as a

(living) corpse and the endless sensual objects as position, and who has abandoned all

passion and is indifferent towards all objects is no other than Vasudeva, (viz.,) myself. This

is satya (truth). This is nothing but truth. It is turth alone that is now said. I am Brahman,

the turth. There is naught else but I.

ఉప సమీపే యో వాసో జీవాత్మపరమాత్మనోః .

ఉపవాసః స విజ్ఞేయో న తు కాయస్య శోషణం .. 39..

కాయశోషణమాత్రేణ కా తత్ర హ్యవివేకినాం .

వల్మీకతాడనాదేవ మృతః కిం ను మహోరగః .. 40..

అస్తి బ్రహ్మేతి చేద్వేద పరోక్షజ్ఞానమేవ తత్ .

అహం బ్రహ్మేతి చేద్వేద సాక్షాత్కారః స ఉచ్యతే .. 41..

యస్మిన్కాలే స్వమాత్మానం యోగీ జానాతి కేవలం .

తస్మాత్కాలాత్సమారభ్య జీవన్ముక్తో భయేదసౌ .. 42..

అహం బ్రహ్మేతి నియతం మోక్షహేతుర్మహాత్మనాం .

ద్వే పదే బంధమోక్షాయ నిర్మమేతి మమేతి చ .. 43..

మమేతి బధ్యతే జంతుర్నిర్మమేతి విముచ్యతే .

బాహ్యచింతా న కర్తవ్యా తథైవాంతరచింతికా .

సర్వచింతాం సముత్సృజ్య స్వస్థో భవ సదా ఋభో .. 44..

"(The word) 'Upavasa' (lit., dwelling near) signifies the dwelling near (or union) of

jivatma and Paramatma and not (the religious observance as accepted by the world)

emanciating the body through fasts. To the ignorant, what is the use of the mere drying up

of the body? By beating about the hole of a snake, can we be said to have killed the big

snake within. A man is said to attain parok~a (indirect) wisdom when he knows

(theoreticaly) that there is Brhaman; but he is said to attain sak~atkara (direct cognition)

when he knows ( or realises) that he is himself Brahman. When a yo gin knows his Atma to

be the absoulte, then he becomes a jivanmukta. To mahatmas, to be always in the state 'I

am Brahman' conduces to their salvation. There are two words for bondage and mok~a.

They are 'mine' and 'not mine'. Man is bound by 'mine', but heis released by 'not mine'.

He should abandon <J.11 the thoughts relating to externals and so also with reference to

internals. 0 Rbhu haivng given up all thoughts, you should rest content (in your Atma)

ever.

సంకల్పమాత్రకలనేన జగత్సమగ్రం

     సంకల్పమాత్రకలనే హి జగద్విలాసః .

సంకల్పమాత్రమిదముత్సృజ నిర్వికల్ప-

     మాశ్రిత్య మామకపదం హృది భావయస్వ .. 45..

మచ్చింతనం మత్కథనమన్యోన్యం మత్ప్రభాషణం .

మదేకపరమో భూత్వా కాలం నయ మహామతే .. 46..

చిదిహాస్తీతి చిన్మాత్రమిదం చిన్మయమేవ చ .

చిత్త్వం చిదహమేతే చ లోకాశ్చిదితి భావయ .. 47..

రాగం నీరాగతాం నీత్వా నిర్లేపో భవ సర్వదా .

అజ్ఞానజన్యకర్త్రాదికారకోత్పన్నకర్మణా .. 48..

శ్రుత్యుత్పన్నాత్మవిజ్ఞానప్రదీపో బాధ్యతే కథం .

అనాత్మనాం పరిత్యజ్య నిర్వికారో జగత్స్థితౌ .. 49..

ఏకనిష్ఠతయాంతస్థసంవిన్మాత్రపరో భవ .

ఘటాకాశమఠాకాశౌ మహాకాశే ప్రతిష్ఠితౌ .. 50..

ఏవం మయి చిదాకాశే జీవేశౌ పరికల్పితౌ .

యా చ ప్రాగాత్మనో మాయా తథాంతే చ తిరస్కృతా .. 51..

బ్రహ్మవాదిభిరుద్గీతా సా మాయేతి వివేకతః .

మాయాతత్కార్యవిలయే నేశ్వరత్వం న జీవతా .. 52..

తతః శుద్ధశ్చిదేవాహం వ్యోమవన్నిరుపాధికః .

జీవేశ్వరాదిరూపేణ చేతనాచేతనాత్మకం .. 53..

ఈక్షణాదిప్రవేశాంతా సృష్టిరీశేన కల్పితా .

జాగ్రదాదివిమోక్షాంతః సంసారో జీవకల్పితః .. 54..

త్రిణాచికాదియోగాంతా ఈశ్వరభ్రాంతిమాశ్రితాః .

లోకాయతాదిసాంఖ్యాంతా జీవవిశ్రాంతిమాశ్రితాః .. 55..

తస్మాన్ముముక్షిభిర్నైవ మతిర్జీవేశవాదయోః .

కార్యా కింతు బ్రహ్మతత్త్వం నిశ్చలేన విచార్యతాం .. 56.

అద్వితీయబ్రహ్మతత్త్వం న జానంతి యథా తథా .

భ్రాంతా ఏవాఖిలాస్తేషాం క్వ ముక్తిః క్వేహ వా సుఖం .. 57..

ఉత్తమాధమభావశ్చేత్తేషాం స్యాదస్తి తేన కిం .

స్వప్నస్థరాజ్యభిక్షాభ్యాం ప్రబుద్ధః స్పృశతే ఖలు .. 58..

అజ్ఞానే బుద్ధివిలయే నిద్రా సా భణ్యతే బుధైః .

విలీనాజ్ఞానతత్కార్యే మయి నిద్రా కథం భవేత్ .. 59..

బుద్ధేః పూర్ణవికాసోఽయం జాగరః పరికీర్త్యతే .

వికారాదివిహీనత్వాజ్జాగరో మే న విద్యతే .. 60..

సూక్ష్మనాడిషు సంచారో బుద్ధేః స్వప్నః ప్రజాయతే .

సంచారధర్మరహితే మయి స్వప్నో న విద్యతే .. 61..

సుషుప్తికాలే సకలే విలీనే తమసావృతే .

స్వరూపం మహదానందం భుంక్తే విశ్వవివర్జితః .. 62..

అవిశేషేణ సర్వం తు యః పశ్యతి చిదన్వయాత్ .

స ఏవ సాక్షాద్విజ్ఞానీ స శివః స హరిర్విధిః .. 63..

దీర్ఘస్వప్నమిదం యత్తద్దీర్ఘం వా చిత్తవిభ్రమం .

దీర్ఘం వాపి మనోరాజ్యం సంసారం దుఃఖసాగరం .

సుప్తేరుత్థాయ సుప్త్యంతం బ్రహ్మైకం ప్రవిచింత్యతాం .. 64..

ఆరోపితస్య జగతః ప్రవిలాపనేన

     చిత్తం మదాత్మకతయా పరికల్పితం నః .

శత్రూన్నిహత్య గురుషట్కగణాన్నిపాతా-

     ద్గంధద్విపో భవతి కేవలమద్వితీయః .. 65..

అద్యాస్తమేతు వపురాశశితారమాస్తాం

     కస్తావతాపి మమ చిద్వపుషో విశేషః .

కుంభే వినశ్యతి చిరం సమవస్థితే వా

     కుంభాంబరస్య నహి కోఽపి విశేషలేశః .. 66..

అహినిర్ల్వయనీ సర్పనిర్మోకో జీవవర్జితః .

వల్మీకే పతితస్తిష్ఠేత్తం సర్పో నాభిమన్యతే .. 67..

ఏవం స్థూలం చ సూక్ష్మం చ శరీరం నాభిమన్యతే .

ప్రత్యగ్జ్ఞానశిఖిధ్వస్తే మిథ్యాజ్ఞానే సహేతుకే .

నేతి నేతీతి రూపత్వాదశరీరో భవత్యయం .. 68..

శాస్త్రేణ న స్యాత్పరమార్థదృష్టిః

     కార్యక్షమం పశ్యతి చాపరోక్షం .

ప్రారబ్ధనాశాత్ప్రతిభాననాశ

    ఏవం త్రిధా నశ్యతి చాత్మమాయా .. 69..

బ్రహ్మత్వే యోజితే స్వామింజీవభావో న గచ్ఛతి .

అద్వైతే బోధితే తత్త్వే వాసనా వినివర్తతే .. 70..

ప్రారబ్ధాంతే దేహహానిర్మాయేతి క్షీయతేఽఖిలా .

అస్తీత్యుక్తే జగత్సర్వం సద్రసం బ్రహ్మ తద్భవేత్ .. 71..

"The creation, sentient as well as non-sentient from ik~al).a (thinking) to pravesa (entry)

(as stated in Chandogya-Upani~ad, Prapathaka VI, Khal).c;las II and III) of those having the

forms of jivas and Isvara is due to the creation (or illusion) of Isvara; while the sarhsara

(worldly existence) from the waking state to salvation is due to the creation of jiva. So the

karmas ordained in the sacrifice (called) Tril).acaka (so called after Naciketas of

Kathopani~ad) to yoga are dependent upon the illusion of Isvara; while (the systems form)

Lokayata (atheistical system) to sarhkhya rest on the illusion of jiva. Therefore aspirants

after salvation should never make their heads enter into the field of controversy regarding

jiva and Isvara. But with an undisturbed mind, the tattvas of Brahman should be

investigated. Those who do not cognise the tattva of the secondless Brahman are all

deluded person only. When (then) is salvation of them? When then is happiness (to them)

in this universe? What if they have the _thoughts of superiority and inferiority ( of Isvara and

jiva)? Will sovereignity and mendicancy (experienced by a person) in the dreaming state

affect him in his waking state? When buddhi is absorbed in ajfiana, then it is termed, by the

wise, sleep. When then is sleep to me who have not ajfiana and its effects? When buddhi is

in full bloom, then it is said to be the jagrat (waking state). As I have no changes, etc., there

is no waking state to me. The moving about of buddhi in the subtle nac;lis constitutes the

dreaming state. In me without the act of moving about, there is no dreaming. Then at the

time of su~upti when all things are absorbed, enveloped by tamas, he then enjoys the

highest bliss of his own nature in an invisible state. If he sees everything as Cit without any

difference, he alone is an actual vijfiani. He alone is Siva. He alone is Hari. He alone is

Brahma. This mundane existence which is an ocean of sorrow, is nothing but a long-lived

dream, or an illusion of the mind or a long-lived reign of the mind. From the rising from

sleep till going to bed, the one Brahman alone should be contemplated upon. By causing to

be absorbed this universe which is but a super-imposition, the citta partakes of my nature.

Having annihilated all the six powerful enemies, through their destruction become the nondual,

one like the scent-elephant. Whether the body perishes now or last~ the age of moon

and stars, what matters it to me having Cit alone as my body? What matters it to the akasa

in the pot, whether it (the pot) is destroyed now or exists for a long time. While the slough

of a serpent lies cast off lifeless in its hole, it {the serpent) does not evince any affection

towards it. Likewise the wise do not identify themselves with their gross and subtle bodies.

If the delusive knowledge (that the universe is real) with its cause should be destroyed by

the fire of atmajfiana, the wise man becomes bodiless, through the idea 'It (Brahman) is not

this; It is not this.' Through the study of Sastras, the knowledge of reality ( of the universe)

perishes. Through direct perception of truth, one's fitness for action (in this universe)

ceases. With the cessation of prarabdha (the portion of the past karma which is being

enjoyed in this life), the destruction of the manifestation (of the universe) takes place. Maya

is thus destroyed in a threefold manner. If within himself no identification (of jiva) with

Brahman takes place, the state ( of the separateness) of jiva does not perish. If the non-dual one is truly discerned, then all affinities (for objects) ceases. With the cessation of

prarabdha (arising from the cessation of affinities), there is that of the body; Therefore it is

certain that maya perishes thus entirely.

భాతీత్యుక్తే జగత్సర్వం భానం బ్రహ్మైవ కేవలం .

మరుభూమౌ జలం సర్వం మరుభూమాత్రమేవ తత్ .

జగత్త్రయమిదం సర్వం చిన్మాత్రం స్వవిచారతః .. 72..

అజ్ఞానమేవ న కుతో జగతః ప్రసంగో

     జీవేశదేశికవికల్పకథాతిదూరే .

ఏకాంతకేవలచిదేకరసస్వభావే

     బ్రహ్మైవ కేవలమహం పరిపూర్ణమస్మి .. 73..

బోధచంద్రమసి పూర్ణవిగ్రహే

     మోహరాహుముషితాత్మతేజసి .

స్నానదానయజనాదికాః

     క్రియా మోచనావధి వృథైవ తిష్ఠతే .. 74..

సలిలే సైంధవం యద్వత్సామ్యం భవతి యోగతః .

తథాత్మమనసోరైక్యం సమాధిరితి కథ్యతే .. 75..

దుర్లభో విషయత్యాగో దుర్లభం తత్త్వదర్శనం .

దుర్లభా సహజావస్థా సద్గురోః కరుణాం వినా .. 76..

ఉత్పన్నశక్తిబోధస్య త్యక్తనిఃశేషకర్మణః .

యోగినః సహజావస్థా స్వయమేవ ప్రకాశతే .. 77..

రసస్య మనసశ్చైవ చంచలత్వం స్వభావతః .

రసో బద్ధో మనో బద్ధం కిం న సిద్ధ్యతి భూతలే .. 78..

మూర్చ్ఛితో హరతి వ్యాధిం మృతో జీవయతి స్వయం .

బద్ధః ఖేచరతాం ధత్తే బ్రహ్మత్వం రసచేతసి .. 79..

ఇంద్రియాణాం మనో నాథో మనోనాథస్తు మారుతః .

మారుతస్య లయో నాథస్తన్నాథం లయమాశ్రయ .. 80..

నిశ్చేష్టో నిర్వికారశ్చ లయో జీవతి యోగినాం .

ఉచ్ఛిన్నసర్వసంకల్పో నిఃశేషాశేషచేష్టితః .

స్వావగమ్యో లయః కోఽపి మనసాం వాగగోచరః .. 81..

పుంఖానుపుంఖవిషయేక్షణతత్పరోఽపి

     బ్రహ్మావలోకనధియం న జహాతి యోగీ .

సంగీతతాలలయవాద్యవశం గతాపి

     మౌలిస్థకుంభపరిరక్షణధీర్నటీవ .. 82..

సర్వచింతాం పరిత్యజ్య సావధానేన చేతసా .

నాద ఏవానుసంధేయో యోగసామ్రాజ్యమిచ్ఛతా .. 83..

"If it is said that all the universe is, that Brahman alone is that is of the nature of Sat. If

it is said that the universe shines, then it is Brahman alone. that shines. (The· mirage of) all

the water in an oasis is really no other than the oasis itself.

Through inquiry of one's Self, the three worlds (above, below and middle) are only of

the nature of Cit. In Brahman, which is one and alone, the essence of whose nature is

absolute Consciousness and which is remote from the differences of Jiva, Isvara and Guru,

· there is no ajfiana. Such being the case, where then is the occasion for the universe there? I

am that Brahman which is all full. While the full moon of wisdom is robbed of its lustre by

the rahu (one of the two nodes of the moon) of delusion, all actions such as the rites of

bathing, alms-giving and sacrifice performed during the time of eclipse are all fruitless. As . I

salt dissolved in water becomes one, so if Atma and manas become unidentified, it is

termed samadhi, Without the grace of a good.(perfect) Guru, the abandonment of sensual

objects is very difficult of attainment; so also the perception of (divine) truth and the

attainment oforte's true state. Then the state of beingin one's own self shines of its own accord in a yogin in whom jfianasakti has dawned and who has abandoned all karmas. The

(property of) fluctuation is natural to mercury and mind. If either mercury is bound ( or

consolidated) or mind . is bound ( or controlled), what then on this earth cannot be

accomplished? He who · obtains murccha cures all diseases. The dead are brought to life

again. He who has bound (his mind or mercury) is able to move in the air. Therefore

mercury and mind confer upon one the state of Brahman. The master of indriyas (the

organs) is manas (mind). The master of manas is prar:i.a. The master of prar:i.a is laya

(absorption yoga}. Therefore laya~yoga should be practised. To the yogins, laya (-yoga) is

· said to be without actions and changes. This laya (absorption) of mind which is above

. spt:ee,h and in Which one has to abandon all sankalpas and to give up completely all actions,

should be known through one's own (experience}. As an actress, though subject ( or dancing

in ha;rmony) to music, cymbals and other musical instruments of time, has her mind intent

upon the protection of the pot on her head, so the yogin, though intent for the··time being

upon the hosts of objects, never leaves off the mind contemplating on Brahman. The person

Who desires all the wealth of yoga should, after having given up all thoughts, practise with

a subdued mind concentration on nada (spiritual sound) alone."

ఇతి ద్వితీయోఽధ్యాయః .. 2..

నహి నానాస్వరూపం స్యాదేకం వస్తు కదాచన .

తస్మాదఖండ ఏవాస్మి యన్మదన్యన్న కించన .. 1..

దృశ్యతే శ్రూయతే యద్యద్బ్రహ్మణోఽన్యన్న తద్భవేత్ .

నిత్యశుద్ధ విముక్తైకమఖండానందమద్వయం .

సత్యం జ్ఞానమనంతం యత్పరం బ్రహ్మాహమేవ తత్ .. 2..

ఆనందరూపోఽహమఖండబోధః

     పరాత్పరోఽహం ఘనచిత్ప్రకాశః .

మేఘా యథా వ్యోమ న చ స్పృశంతి

     సంసారదుఃఖాని న మాం స్పృశంతి .. 3..

సర్వం సుఖం విద్ధి సుదుఃఖనాశా-

     త్సర్వం చ సద్రూపమసత్యనాశాత్ .

చిద్రూపమేవ ప్రతిభానయుక్తం

     తస్మాదఖండం మమ రూపమేతత్ .. 4..

న హి జనిర్మరణం గమనాగమౌ

     న చ మలం విమలం న చ వేదనం .

చిన్మయం హి సకలం విరాజతే

     స్ఫుటతరం పరమస్య తు యోగినః .. 5..

సత్యచిద్ఘనమఖండమద్వయం

     సర్వదృశ్యరహితం నిరామయం .

యత్పదం విమలమద్వయం శివం

     తత్సదాహమితి మౌనమాశ్రయ .. 6..

Chapter III

The One Principle cannot at any time become.of manifoldforms. As ! am the p·artless,

there is none else but myself. Whatever is seen and whatever is heard is no . ot~et than ·

Brahman. l'am that Parabrahman, which is the eternal, the immaculate, the free, the one,

the undivided bliss, the non-dual, the truth, the wisdom, and the endless. I am of the nature

of bliss; I am of undivided wisdom; I am the supreme of the supreme; I am the resplendent

absolute Consciousness. As the clouds do not touch the akasa, so the miseries attendant of mundane existence do not affect me. Know all to be happiness through the annihilation of

sorrow and all to be of the nature of sat (be-ness) through the annihilation of asat (not be- ,,

ness). It is only the nature of Cit (Consciousness) that is associated with this visible

universe. Therefore my form is partless. To an exalted yogin, the,re is neither birth nor

death, nor going (to other spheres), nor returning (to earth); there is no stain or purity or

knowledge but (the universe) shines to him as absolute Consciousness. Practise always

silence 'I am (viz., that you yourself are) Parabrahman' which is truth and absolute

Consciousness, which is undivided and non-dual, which is invisible, which is stainless,

which is pure, which is secondless, and which is beneficent.

జన్మమృత్యుసుఖదుఃఖవర్జితం

     జాతినీతికులగోత్రదూరగం .

చిద్వివర్తజగతోఽస్య కారణం

    తత్సదాహమితి మౌనమాశ్రయ .. 7..

పూర్ణమద్వయమఖండచేతనం

     విశ్వభేదకలనాదివర్జితం .

అద్వితీయపరసంవిదంశకం

     తత్సదాహమితి మౌనమాశ్రయ .. 8..

It (Brahman) is not subject to birth arid death, happiness and misery. It is not subject t()

caste, law, family and gotra (clan). Practice silence- I am Cit which is the vivarta-upadana

(viz., the illusory cause) of the,universe. Always practice silence-I am (viz., you are) the

Brahman, that is the full, the secondless; the undivided consciousness which has neitherthe

relationship nor the differences existing in the universe and which partakes of the essence

of the non-dual and the supreme Sat and Cit.

కేనాప్యబాధితత్వేన త్రికాలేఽప్యేకరూపతః .

విద్యమానత్వమస్త్యేతత్సద్రూపత్వం సదా మమ .. 9..

నిరుపాధికనిత్యం యత్సుప్తౌ సర్వసుఖాత్పరం .

సుఖరూపత్వమస్త్యేతదానందత్వం సదా మమ .. 10..

దినకరకిరణైర్హి శార్వరం తమో

     నిబిడతరం ఝటితి ప్రణాశమేతి .

ఘనతరభవకారణం తమో యద్ద్-

     హరిదినకృత్ప్రభయా న చాంతరేణ .. 11..

మమ చరణస్మరణేన పూజయా చ

     స్వకతమసః పరిముచ్యతే హి జంతుః .

న హి మరణప్రభవప్రణాశహేతు-

     ర్మమ చరణస్మరణాదృతేఽస్తి కించిత్ .. 12..

ఆదరేణ యథా స్తౌతి ధనవంతం ధనేచ్ఛయా .

తథా చేద్విశ్వకర్తారం కో న ముచ్యేత బంధనాత్ .. 13..

That which always is and that which preserves the same nature during the three periods

of time, unaffected by anything, is my eternal form Sat. Even. the state of happiness which

is eternal without upadhis (vehicles) and which is superior to all the happiness derivable

from su~upti is of my bliss only. As by the rays of the sun, thick gloom is soon destroyed,

so darkness, the cause of rebirth is destroyed by H'.ari (Vi~JJU} viz., the sun's lustre.' Through

the contemplatior1 and worship of my (Bari's) feet, every person is delivered from his

ignorance. The manas of destroying deaths and births is only through the contemplation of

my feet.As .a lover of wealth praises a wealthy man, so if with earnestness a person praises

the Cause, of the universe, who will not be delivered from bondage?·

ఆదిత్యసన్నిధౌ లోకశ్చేష్టతే స్వయమేవ తు .

తథా మత్సన్నిధావేవ సమస్తం చేష్టతే జగత్ .. 14..

శుక్తికాయా యథా తారం కల్పితం మాయయా తథా .

మహదాది జగన్మాయామయం మయ్యేవ కేవలం .. 15..

చండాలదేహే పశ్వాదిస్థావరే బ్రహ్మవిగ్రహే .

అన్యేషు తారతమ్యేన స్థితేషు న తథా హ్యహం .. 16..

వినష్టదిగ్భ్రమస్యాపి యథాపూర్వం విభాతి దిక్ .

తథా విజ్ఞానవిధ్వస్తం జగన్మే భాతి తన్న హి .. 17..

న దేహో నేంద్రియప్రాణో న మనోబుద్ధ్యహంకృతి .

న చిత్తం నైవ మాయా చ న చ వ్యోమాదికం జగత్ .. 18..

న కర్తా నైవ భోక్తా చ న చ భోజయితా తథా .

కేవలం చిత్సదానందబ్రహ్మైవాహం జనార్దనః .. 19..

As in presence of the sun the world of its own accord begins to perform its actions, so

in my presence aU the worlds are animated to action. As to the mother-of-pearl, the illusory

conception of silver is falsely attributed, so to Ille is falsely,attributed through maya this

universe which is composed of mahat, etc. I am not with those differences that are

(observable) in the body of low caste men; the body of cow, etc., the fixed ones, bodies of

brahmal).as and others. As to a person, even after being relieved from the misconception of

the directions, the (same misconception of) direction continues (as before) just so is to me

the universe though destroyed by vijfiana. Therefore the universe is not. I am neither the

body nor the organs of sense and action, nor pranas, nor manas, nor buddhi, nor ahamkara,

nor citta, nor maya, nor the universe including akasa andothers. Neither am I the actor, the

enjoyer, nor he who causes the enjoyment. I am Brahman that is Cit, Sat and Ananada alone

and that is Janardana (Vishnu).

జలస్య చలనాదేవ చంచలత్వం యథా రవేః .

తథాహంకారసంబధాదేవ సంసార ఆత్మనః .. 20..

చిత్తమూలం హి సంసారస్తత్ప్రయత్నేన శోధయేత్ .

హంత చిత్తమహత్తాయాం కైషా విశ్వాసతా తవ .. 21..

క్వ ధనాని మహీపానాం బ్రహ్మణః క్వ జగంతి వా .

ప్రాక్తనాని ప్రయాతాని గతాః సర్గపరంపరః .

కోటయో బ్రహ్మణాం యాతా భూపా నష్టాః పరాగవత్ .. 22..

స చాధ్యాత్మాభిమానోఽపి విదుషోఽయాసురత్వతః .

విదుషోఽప్యాసురశ్చేత్స్యాన్నిష్ఫలం తత్త్వదర్శనం .. 23..

ఉత్పాద్యమానా రాగాద్యా వివేకజ్ఞానవహ్నినా .

యదా తదైవ దహ్యంతే కుతస్తేషాం ప్రరోహణం .. 24..

యథా సునిపుణః సమ్యక్ పరదోషేక్షణే రతః .

తథా చేన్నిపుణః స్వేషు కో న ముచ్యేత బంధనాత్ .. 25..

అనాత్మవిదముక్తోఽపి సిద్ధిజాలాని వాంఛతి .

ద్రవ్యమంత్రక్రియాకాలయుక్త్యాప్నోతి మునీశ్వర .. 26..

నాత్మజ్ఞస్యైష విషయ ఆత్మజ్ఞో హ్యాత్మమాత్రదృక్ .

ఆత్మనాత్మని సంతృప్తో నావిద్యామనుధావతి .. 27..

యే కేచన జగద్భావాస్తానవిద్యామయాన్విదుః .

కథం తేషు కిలాత్మజ్ఞస్త్యక్తావిద్యో నిమజ్జతి .. 28..

ద్రవ్యమంత్రక్రియాకాలయుక్తయః సాధుసిద్ధిదాః .

పరమాత్మపదప్రాప్తౌ నోపకుర్వంతి కాశ్చన .. 29..

సర్వేచ్ఛాకలనాశాంతావాత్మలాభోదయాభిధః .

స పునః సిద్ధివాంఛాయాం కథమర్హత్యచిత్తతః .. 30.. ఇతి..

As, through the fluctuation of water, the sun (reflected therein) is moved, so Atma

arises in this mundane existence through its mere ~onnection with ahari1kara. This mundane

existence has citta as its root. This (citta) should be cleansed by repeated effort How is it

you have your confidence in the greatness of citta? Alas, where is all the wealth of the

kings ! .Where are the. Brahmas? Where are all. the worlds ? All old ones are gone. Many

fresh evolutions have occurred. Many crores of BrahU1as have passed away. Many kings have fitted away like particles of dust. Even to a jfiani, the love of the body may arise

through the asure ( demoniacal) nature. If the asura nature should arise in a wise man, his

knowledge of truth becomes fruitless. Should rajas and other generated in us be burnt by

the fire of discriminative (divine) wisdom, how can they germinate again? Just as a very

intelligent person delights in the shortcomings of another, so if one finds out his own faults

(and corrects them) who will not be relieved from bondage? 0 Lord of munis, only he who

has not atmajfiana and who is not an emancipated person, longs after siddhis. He attains

such siddhis through medicine, ( or wealth), mantras, religious works, time and skilL :yi the

eyes of an atmajfiani, these siddhis are of no importance. One who has become an

atmajfianI, one who has his sight solely on atma, and one who is content with Atma (the

higher self) through (his) atma (or the lower self), never follows (the dictates of) avidya.

Whatever eixsts in this world, he knows to be of the nature of avidya. How then will an

atmajfiani who has relinquished avidya be immersed in ( or affected by) it. Through

medicines, mantras, religious work, time and skill ( or mystical expressions) lead to the

development of siddhis, yet they cannot in any way help one to attain the seat of

Paramatma. How then can who is atmajfiani and who is without his mind be said to long

after siddhis, while all the actions of his desires are controlled?

ఇతి తృతీయోధ్యాయః .. 3..

అథ హ ఋభుం భగవంతం నిదాఘః పప్రచ్ఛ జీవన్ముక్తిలక్షణమనుబ్రూహీతి .

తథేతి స హోవాచ . సప్తభూమిషు జీవన్ముక్తాశ్చత్వారః .

శుభేచ్ఛా ప్రథమా భూమికా భవతి . విచారణా ద్వితీయా . తనుమానసీ తృతీయా .

సత్త్వాపత్తిస్తురీయా . అసంసక్తిః పంచమీ . పదార్థభావనా షష్ఠీ . తురీయగా సప్తమీ .

ప్రణవాత్మికా భూమికా అకారోకారమకారార్ధమాత్రాత్మికా . స్థూలసూక్ష్మబీజసాక్షిభేదేనాకారాదయశ్చతుర్విధాః .

Chapter IV

On another occasion Nidagha asked Lord Rbhu to enlighten him as to the

characteristics of jivanmukti. To which Rbhu replied in the affirmative and said the

following:

In the seven bhumikas (states of development of wisdom) there are four kinds of

jivanmuktas. Of these the first stage is subheccha (good) desire; the second is vicara1,1.a

(inquiry); the third .is tanumanasi (or attainment of sattva); the fifth is asamsakti (nonattachment);

the sixth is the padarthabhavana (analysis of objects) and the seventh is the

turiya (fourth or final stage). The bhumika which is of the form of pra1,1.ava (Orh) is formed

of (or is divided into) akara- A, ukara- U, maka:i;a- M, and ardhamatra. Akara and other

are of four kinds on account of the differnce of sthula (gross), suk~ma (subtle,) bija (seed or

,causal), and sak~i (witness.). Their avasthas are four- waking, dreaming, dreamless

sleeping and turiya (fourth). He who is in (or the entity that identifies itself with) the

waking state in the gross arhsa (essence or part) of akara is named Visva; in the subtle

essence, he is termed Taijasa; in the bija essence, he is termed Prajfia; and in the Sak~I

essence, he is termed Turiya.

తదవస్థా జాగ్రత్స్వప్నసుషుప్తితురీయాః .

అకారస్థూలాంశే జాగ్రద్విశ్వః .

సూక్ష్మాంశే తత్తైజసః . బీజాంశే తత్ప్రాజ్ఞః . సాక్ష్యంశే తత్తురీయః .

ఉకారస్థూలాంశే స్వప్నవిశ్వః .

సూక్ష్మాంశే తత్తైజసః . బీజాంశే తత్ప్రాజ్ఞః . సాక్ష్యంశే తత్తురీయః .

మకారస్థూలాంశే సుషుప్తవిశ్వః .

సూక్ష్మాంశే తత్తైజసః . బీజాంశే తత్ప్రాజ్ఞః . సాక్ష్యంశే తత్తురీయః .

అర్ధమాత్రాస్థూలాంశే తురీయవిశ్వః .

సూక్ష్మాంశే తత్తైజసః . బీజాంశే తత్ప్రాజ్ఞః . సాక్ష్యంశే తురీయతురీయః .

He who is in the dreaming state ( or the entity which identifies itself with the dreaming

state) in the gross essence of ukara is Visva; in the subtle essence, he is termed Taijasa; in

the bija essence, he is termed Prajfia; and in the sak~I essence, he is termed Turiya.

He who is in the su~upti state in the gross essence of makara is termed Visva; in the

subtle essence, Taijasa; in the bija essence, he is termed Prajfia; and to the sak~I essence, he

is termed Turiya.

He who is in turiya ~tate in the gross essence of ardhamatra is termed Turiya~visva. In

the subtle, he is termed Taijasa; in the bija essence, he is termed Prajfia; and in the sak~I

essence, he is termed Turiya-turiya.

అకారతురీయాంశాః ప్రథమద్వితీయతృతీయభూమికాః .

ఉకారతురీయాంశా చతుర్థీ భూమికా .

మకారతురీయాంశా పంచమీ .

అర్ధమాత్రాతురీయాంశా షష్ఠీ .

తదతీతా సప్తమీ .

భూమిత్రయేషు విహరన్ముముక్షుర్భవతి .

తురీయభూమ్యాం విహరన్బ్రహ్మవిద్భవతి .

పంచమభూమ్యాం విహరన్బ్రహ్మవిద్వరో భవతి .

షష్ఠభూమ్యాం విహరన్బ్రహ్మవిద్వరీయాన్భవతి .

సప్తమభూమ్యాం విహరన్బ్రహ్మవిద్వరిష్ఠో భవతి .

తత్రైతే శ్లోకా భవంతి .

జ్ఞానభూమిః శుభేచ్ఛా స్యాత్ప్రథమా సముదీరితా .

విచారణా ద్వితీయా తు తృతీయా తనుమానసా .. 1..

సత్త్వాపత్తిశ్చతుర్థీ స్యాత్తతోఽసంసక్తినామికా .

పదార్థభావనా షష్ఠీ సప్తమీ తుర్యగా స్మృతా .. 2..

The turiya essence of akara is ( or embraces) the first, second and third (bhumikas or

stages of the seven). The turiya essence of ukaraembraces the fourth bhiimika. The turiya

essence of makara embraces the .. fifth bhumika. The turiya essence of ardhamatra is the

sixth stage. Beyond thi.;, is the seventh stage.

One who funcdons in the (first) three bhiimika is called mumuk~u; one who functions

in the fourth bhumika is called brahmavit; one who functions in the sixth bhumika is called

·a brahmavidvara; one who functions iri the sixth bhumika is called a brahmavidvariya; and

one in the seventh bhumika is called a brahmavidvari~lha. With reference to this, there are

slokas. They are :

'Subheccha is said to be the first jnanabhumi (or stage of wisdom); vicharana, the

second; tanumanasi, the third; sattvapatti, the fourth; then come asamsakti as the fifth,

padarthabhavana as the sixth and turiya as the seventh.'

స్థితః కిం మూఢ ఏవాస్మి ప్రేక్ష్యోఽహం శాస్త్రసజ్జనైః .

వైరాగ్యపూర్ణమిచ్ఛేతి శుభేచ్ఛేత్యుచ్యతే బుధైః .. 3..

శాస్త్రసజ్జనసంపర్కవైరాగ్యాభ్యాసపూర్వకం .

సదాచారప్రవృత్తిర్యా ప్రోచ్యతే సా విచారణా .. 4..

విచారణాశుభేచ్ఛాభ్యామింద్రియార్థేషు రక్తతా .

యత్ర సా తనుతామేతి ప్రోచ్యతే తనుమానసీ .. 5..

The desire that arises in one through sheer vairagya (after resolving) 'Shall I be ignorant? I will be seen by the Sastras and the wise ( or I will study the books and be with the wise)' is termed by the wise as Subheccha. The association with the wise and Sastras and the following of the right path preceding the practice of indifference is termed vicarana. That stage wherein the hankering. after sensual objects is thinned through the . first and second stages is said to be tanumanasi.

భూమికాత్రితయాభ్యాసాచిత్తేఽర్థవిరతేర్వశాత్ .

సత్వాత్మని స్థితే శుద్ధే సత్త్వాపత్తిరుదాహృతా .. 6..

దశాచతుష్టయాభ్యాసాదసంసర్గఫలా తు యా .

రూఢసత్త్వచమత్కారా ప్రోక్తా సంసక్తినామికా .. 7..

భూమికాపంచకాభ్యాసాత్స్వాత్మారామతయా భృశం .

ఆభ్యంతరాణాం బాహ్యానాం పదార్థానామభావనాత్ .. 8..

పరప్రయుక్తేన చిరం ప్రత్యయేనావబోధనం .

పదార్థభావనానామ షష్ఠీ భవతి భూమికా .. 9..

That stage wherein having become indifferent to all sensual objects through the

exercise in the (above) three stages, the purified citta rests on Atma which is of the nature

of sat is called sattvapatti. The. light (or manifestation) of sattvagul:).a that is firmly rooted

(in one) without any desire for the fruits of actions through the practice in the above four

stages is termed asamsakti. That stage wherein through the practice in the (above) .five

. stages one, having found delight in Atma, has no conception of the internals or externals

(through before him1 and engages in actions only when impelled to do so by others is

termed padartliabhavana, the sixth state.

షడ్భూమికాచిరాభ్యాసద్భేదస్యానుపలంభనాత్ .

యత్స్వభావైకనిష్ఠత్వం సా జ్ఞేయా తుర్యగా గతిః .. 10..

శుభేచ్ఛాదిత్రయం భూమిభేదాభేదయుతం స్మృతం .

యథావద్వేద బుద్ధ్యేదం జగజ్జాగ్రతి దృశ్యతే .. 11..

అద్వైతే స్థైర్యమాయాతే ద్వైతే చ ప్రశమం గతే .

పశ్యంతి స్వప్నవల్లోకం తుర్యభూమి సుయోగతః .. 12..

విచ్ఛిన్నశరదభ్రాంశవిలయం ప్రవిలీయతే .

The sta;P~s wherein after exceedinlgy long practice in the (above) stages one is

(immovably'} fixed in the contemplation of Atma alone without the difference ( of the ~- . .,

universe) is the seventh stage called turiya. The three stages beginning with. Subheccha are

said to by attained with (or amidst) differences and non-differences. (Because) the universe

one sees irt the waking state he thinks to be really existent, when the mind is firmly fixed on

the non~dual. One and the conception of duality is put down, then he sees this universe as a

dream through his union with the fourth stage. As the autumnal cloud being dispersed

vanishes, so this universe perishes.

సత్వావశేష ఏవాస్తే హి నిదాఘ దృఢీకురు .. 13..

పంచభూమిం సమారుహ్య సుషుప్తిపదనామికాం .

శాంతాశేషవిశేషాంశస్తిష్ఠత్యద్వైతమాత్రకే .. 14..

అంతర్ముఖతయా నిత్యం బహిర్వృత్తిపరోఽపి సన్ .

పరిశ్రాంతతయా నిత్యం నిద్రాలురివ లక్ష్యతే .. 15..

కుర్వన్నభ్యాసమేతస్యాం భూమ్యాం సమ్యగ్వివాసనః .

సప్తమీ గాఢసుప్తాఖ్యా క్రమప్రాప్తా పురాతనీ .. 16..

0 Nidagha, be convinced that such a person has only sattva remaining. Then having ascended the fifth stage called su~uptipada ( dreamless sleeping state), he ,remains simply in

the non-dual state, being freed from. all the. various qifferences. Having always introvision though ever participating in external actions, those that are engaged in the practice of this sixth stage) are seen like one sleeping when fatigued (viz., being freed from all affiniti~s). (Lastly) the seventh stage which is the ancient and which is called gudhasupti is generally attained.

యత్ర నాసన్న సద్రూపో నాహం నాప్యనహంకృతిః .

కేవలం క్షీణమనన ఆస్తేఽద్వైతేఽతినిర్భయః .. 17..

అంతఃశూన్యో బహిఃశూన్యః శూన్యకుంభ ఇవాంబరే .

అంతఃపూర్ణో బహిఃపూర్ణః పూర్ణకుంభ ఇవార్ణవే .. 18..

మా భవ గ్రాహ్యభావాత్మా గ్రాహకాత్మా చ మా భవ .

భావనామఖిలాం త్యక్త్వా యచ్ఛిష్టం తన్మయో భవ .. 19..

ద్ర్ష్టృదర్శనదృశ్యాని త్యక్త్వా వాసనయా సహ .

దర్శనప్రథమాభాసమాత్మానం కేవలం భజ .. 20..

Then one remains in that secondless state without fear and with his consciousness.

almost annihilated where there is neither sat nor asat, neither self nor not-self. Like an

empty pot in the akasa, there is void both within and, without; like a filled vessel in the

midst of an ocean, he is full both within and without. Do not become either the knower or

the known. May you become the Reality which remains after all thoughts are given up.

Having discarded (all the distinctions of) the seer, the sight and the seen with their

affinities, meditate solely upon Atma which shines as the supreme Light.

యథాస్థితమిదం యస్య వ్యవహారయతోఽపి చ .

అస్తంగతం స్థితం వ్యోమ స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే .. 21..

నోదేతి నాస్తమాయాతి సుఖే దుఃఖే మనఃప్రభా .

యథాప్రాప్తస్థితిర్యస్య స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే .. 22..

యో జాగర్తి సుషుప్తిస్థో యస్య జాగ్రన్న విద్యతే .

యస్య నిర్వాసనో బోధః స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే .. 23..

రాగద్వేషభయాదీనామనురూపం చరన్నపి .

యోఽన్తర్వ్యోమవదచ్ఛన్నః స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే .. 24..

He is said to be a jivanmukta (emancipated person) in whom, thought participating in

the material concerns of the world, the universe is not seen to exist like the invisible akasa.

He is said to be a jivanmukta, the light of whose mind never sets or rises in misery or

happiness, and who does not seek to change what happens to him (viz., either to di.minish

his misery or increase his happiness). He is said to be a jivanmukta who thought in his

su~upti is awake and to whom the waking state is unknown and whose wisdom is free from

the affinities (of objects).

యస్య నాహంకృతో భావో బుద్ధిర్యస్య న లిప్యతే .

కుర్వతోఽకుర్వతో వాపి స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే .. 25..

యస్మాన్నోద్విజతే లోకో లోకాన్నోద్విజతే చ యః .

హర్షామర్షభయోన్ముక్తః స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే .. 26..

యః సమస్తార్థజాలేషు వ్యవహార్యపి శీతలః .

పరార్థేష్వివ పూర్ణాత్మా స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే .. 27..

ప్రజహాతి యదా కామాన్సర్వాంశ్చిత్తగతాన్మునే .

మయి సర్వాత్మకే తుష్టః స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే .. 28..

చైత్యవర్జితచిన్మాత్రే పదే పరమపావనే .

అక్షుబ్ధచిత్తో విశ్రాంతః స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే .. 29..

ఇదం జగదహం సోఽయం దృశ్యజాతమవాస్తవం .

యస్య చిత్తే న స్ఫురతి స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే .. 30..

He is said to be a jivanmukta whose heart is pure like akasa, though acting ( as it) in

consonance to love, hatred, fear and others. He is said to be a jivanmukta, who has not the

conception of his being the actor and whose buddhi is not attached to material objects, whether he performs actions or not He is said to be a jivanmukta, of whom people are not

afraid, who is not afraid of people and who has given up joy, anger and fear. He is said to

be a jivanmukta who, though participating in all the illusory objects, is cool amidst them

and is a full Atma, (being) as if they belonged to other. 0 muni, he is called a jivanmukta

who, having eradicated all the desires of his citta, is (fully) content with me who am the

Atma of all. He is said to be a jivanrimkta who rests with an unshaken mind in that all pure

abode which is Cinmatra and free from all the modifications of citta. He is said to be a

jivanmukta in whose citta do not dawn (the distinctions of) the universe, I, he, You and

others that are visible and unreal.

సద్బ్రహ్మణి స్థిరే స్ఫారే పూర్ణే విషయవర్జితే .

ఆచార్యశాస్త్రమార్గేణ ప్రవిశ్యాశు స్థిరో భవ .. 31..

శివో గురుః శివో వేదః శివ దేవః శివః ప్రభుః .

శివోఽస్మ్యహం శివః సర్వం శివదన్యన్న కించన .. 32..

తమేవ ధీరో విజ్ఞాయ ప్రజ్ఞాం కుర్వీత బ్రాహ్మణః .

నానుధ్యాయాద్బహూంఛబ్దాన్వాచో విగ్లాపనం హి తత్ .. 33..

శుకో ముక్తో వామదేవోఽపి ముక్త-

     స్తాభ్యాం వినా ముక్తిభాజో న సంతి .

శుకమార్గం యేఽనుసరంతి ధీరాః

     సద్యో ముక్తాస్తే భవంతీహ లోకే .. 34..

వామదేవం యేఽనుసరంతి నిత్యం

     మృత్వా జనిత్వా చ పునఃపునస్తత్ .

తే వై లోకే క్రమముక్తా భవంతి

     యోగైః సాంఖ్యైః కర్మభిః సత్త్వయుక్తైః .. 35..

Through · the path of the Guru and Sastras, enter soon ·sat- the Brahman that is

immutable, great, full and without objects- and be firmly seated there. Siva alone is Guru;

Siva alone is Vedas; Siva alone is Lord; Siva alone is I; Siva alone is all. There is none

other than Siva. The undaunted Brahmai:ia having known Him (Siva) should attain wisdom.

One need not utter many words as they but injure the organs of speech. (The l,l~i) Suka is

mukta ( emancipated person). (The l,l~i) Vamadeva is a mukta. There are no others (who

have attained emancipation) than through these (viz., the two paths of these two l,l~is),

those brave men who follow the path of Suka in this world become sadyomuktas (viz.,

emancipated) immediately after (the body were away); while those who always follow the

path of vedanta in this world are subject again and again to rebirths and attain krama

(gradual) emancipation, through yoga, sarhkhya and karmas associated with Sattva (guQ.a).

శుకశ్చ వామదేవశ్చ ద్వే సృతీ దేవనిర్మితే .

శుకః విహంగమః ప్రోక్తో వామదేవః పిపీలికా .. 36..

అతద్వ్యావృత్తిరూపేణ సాక్షాద్విధిముఖేన వా .

మహావాక్యవిచారేణ సాంఖ్యయోగసమాధినా .. 37..

విదిత్వా స్వాత్మనో రూపం సంప్రజ్ఞాతసమాధితః .

శుకమార్గేణ విరజాః ప్రయాంతి పరమం పదం .. 38..

యమాద్యాసనజాయాసహఠాభ్యాసాత్పునఃపునః .

విఘ్నబాహుల్యసంజాత అణిమాదివశాదిహ .. 39..

అలబ్ధ్వాపి ఫలం సమ్యక్పునర్భూత్వా మహాకులే .

పునర్వాసనయైవాయం యోగాభ్యాసం పునశ్చరన్ .. 40..

అనేకజన్మాభ్యాసేన వామదేవేన వై పథా .

సోఽపి ముక్తిం సమాప్నోతి తద్విష్ణోః పరమం పదం .. 41..

ద్వావిమావపి పంథానౌ బ్రహ్మప్రాప్తికరౌ శివౌ .

సద్యోముక్తిప్రదశ్చైకః క్రమముక్తిప్రదః పరః .

Thus there are two paths laid down by the Lord of Devas (viz.,) the Suka and

Vamadeva paths. The Suka path is called the bird's path : while the Vamadeva path is

called the ant's path. Those persons that have cognised the true nature- of their Atma·

through the mandatory and prohibitory injunctions ( of the Vedas), the inquiry into ( the true

meaning of) mahavakyas (The sacred sentences of the Vedas), the samadhi of sarilkhya

yoga or asamprajfiata samadhi and that have thereby purified themselves, attain the.

supreme seat through the Suka path. Having, through hathayoga practice with the pain

caused by yama, postures, etc., become liable to the ever recurring obstacles caused by

al)ima and other (siddhis) and having not obtained good results, one is born again in a great

family and practises yoga through his previous (karmic) affinities. Then through the

practice of yoga during many lives, he attains salvation (viz.,) the supreme seat of Vi~l)U

through the Vamadeva path. Thus there are two paths that lead to the attainment of

Brahman and that are beneficent. The one confers instantaneous salvation and the other

confers gradual salvation.

అత్ర కో మోహః కః శోక ఏకత్వమనుపశ్యతః .. 42..

యస్యానుభవపర్యంతా బుద్ధిస్తత్త్వే ప్రవర్తతే .

తద్దృష్టిగోచరాః సర్వే ముచ్యంతే సర్వపాతకైః .. 43..

ఖేచరా భూచరాః సర్వే బ్రహ్మవిద్దృష్టిగోచరాః .

సద్య ఏవ విముచ్యంతే కోటిజన్మార్జితైరఘైః .. 44.. ఇతి..

"To one that sees (all) as the one (Brahma), where is delusion? Where is sorrow? Those

that are under the eyes of those whose buddhi is solely occupied with the truth (of

Brahman) that is the end of all experience are released from all heinous sins. All beings

inhabiting heaven and earth that fall under the vision of Brahmavits are at once

emancipated from the sins committed during many crores of births."

ఇతి చతుర్థోఽద్యాయః .. 4..

అథ హైనం ఋభుం భగవంతం నిదాఘః పప్రచ్ఛ

యోగాభ్యాసవిధిమనుబ్రూహీతి . తథేతి స హోవాచ .

పంచభూతాత్మకో దేహః పంచమండలపూరితః .

కాఠిన్యం పృథివీమేకా పానీయం తద్ద్రవాకృతి .. 1..

దీపనం చ భవేత్తేజః ప్రచారో వాయులక్షణం .

ఆకాశః సత్త్వతః సర్వం జ్ఞాతవ్యం యోగమిచ్ఛతా .. 2..

షట్శతాన్యధికాన్యత్ర సహస్రాణ్యేకవింశతిః .

అహోరాత్రవహిః శ్వాసైర్వాయుమండలఘాతతః .. 3..

తత్పృథ్వీమండలే క్షీణే వలిరాయాతి దేహినాం .

తద్వదాపో గణాపాయే కేశాః స్యుః పాండురాః క్రమాత్ .. 4..

తేజఃక్షయే క్షుధా కాంతిర్నశ్యతే మారుతక్షయే .

వేపథుః సంభవేన్నిత్యం నాంభసేనైవ జీవతి .. 5..

ఇత్థంభూతం క్షయాన్నిత్యం జీవితం భూతధారణం .

ఉడ్డ్యాణం కురుతే యస్మాదవిశ్రాంతం మహాఖగః .. 6..

ఉడ్డియాణం తదేవ స్యాత్తత్ర బంధోఽభిధీయతే .

ఉడ్డియాణో హ్యసౌ బంధో మృత్యుమాతంగకేశరీ .. 7..

తస్య ముక్తిస్తనోః కాయాత్తస్య బంధో హి దుష్కరః .

అగ్నౌ తు చాలితే కుక్షౌ వేదనా జాయతే భృశం .. 8..

న కార్యా క్షుధి తేనాపి నాపి విణ్మూత్రవేగినా .

హితం మితం చ భోక్తవ్యం స్తోకం స్తోకమనేకధా .. 9..

మృదుమధ్యమమంత్రేషు క్రమాన్మంత్రం లయం హఠం .

లయమంత్రహఠా యోగా యోగో హ్యష్టాంగసంయుతః .. 10..

Chapter V

Then Nidagha asked Lord Rbhu to enlighten him as to the rules (to be observed) in the

practice of Yoga. Accordingly He (the Lord) said thus:

"The body is composed of the five elements. It is filled with five mal).qalas (spheres).

That which is hard is Prthivi ( earth), one of them; that which is liquid is A pas; that which is

bright is Tejas (fire); motion is the property of vayu; that which pervades everywhere is

Akasa. All these should be known by an aspirant after Yoga. Through the blowing of

Vayumal).Q.ala in this body, (there are caused) 21,600 breaths every day and night. If there is

a diminution in the Prthivimal).qala, there arise folds in the body; if there is diminution in

the essence of A.pas, there arises gradually greyness of hair; if there is diminution in the

essence of Tejas, there is loss of hunger and lustre; if there is diminution in the essence of

Vayu, there is incessant tremor; if there is diminution in the essence of Akasa, one dies.

The jivita (viz., Pral).a) which possesses these elements havings no place to rest (in the

body) owing to the diminution of the elements, rises up like birds flying up in the air. It is

for this reason that it is called Uqyal).a (lit., tlying up). With reference to this, there is said

to be a bandha (binding, also meaning a posture called UQ.Q.iyal).abandha, by which this

flight can be arrested). This Uqqiyal).abandha is to (or does away with) death, as a lion to an

elephant. Its experience is in the body, as also the bandha. Its binding (in the body) is

hurtful. If there is agitation of Agni (fire) within the belly, then there will be caused much

of pain. Therefore this (Uqqiyal).abandha) should not be practised by one who is hungry or

who has urgency to make water or void excrement. He should take many times in small

quantities proper and moderate food. He should practise Mantrayoga, Layayoga and

Hathayoga, thro"u gh mild, middling and transcendental methods (or periods) respectively.

Laya, Mantra and Hathayogas have each (the same) eight subservients.

యమశ్చ నియమశ్చైవ తథా చాసనమేవ చ .

ప్రాణాయమస్తథా పశ్చాత్ప్రత్యాహారస్తథా పరం .. 11..

ధారణా చ తథా ధ్యానం సమధిశ్చాష్టమో భవేత్ .

అహింసా సత్యమస్తేయం బ్రహ్మచర్యం దయార్జవం .. 12..

క్షమా ధృతిర్మితాహారః శౌచం చేతి యమా దశ .

తపః సంతోషమాస్తిక్యం దానమీశ్వరపూజనం .. 13..

సిద్ధాంతశ్రవణం చైవ హ్రీర్మతిశ్చ జపో వ్రతం .

ఏతే హి నియమాః ప్రోక్తా దశధైవ మహామతే .. 14..

ఏకాదశాసనాని స్యుశ్చక్రాది మునిసత్తమ .

చక్రం పద్మాసనం కూర్మం మయూరం కుక్కుటం తథా .. 15..

వీరాసనం స్వస్తికం చ భద్రం సింహాసనం తథా .

ముక్తాసనం గోముఖం చ కీర్తితం యోగవిత్తమైః .. 16..

సవ్యోరు దక్షిణే గుల్ఫే దక్షిణం దక్షిణేతరే .

నిదధ్యాదృజుకాయస్తు చక్రాసనమిదం మతం .. 17..

పూరకః కుంభకస్తద్వద్రేచకః పూరకః పునః .

ప్రాణాయామః స్వనాడీభిస్తస్మాన్నాడీః ప్రచక్షతే .. 18..

They are yama, niyama, asana, pral).ayama, pratyahara, dharal).a, dhyana and samadhi.

(Of these), yama is of ten kinds. They are non-injury, truth, non-coveting continence,

compassion, straight forwardness, patience, courage, moderate eating and purity (bodily and mental). Niyama is of ten kinds. They are tapas (religious austerities), contentment,

belief in the existence of God or Vedas, charity, worship ofisvara (or God), listening to the·

exposition of religious doctrines, modesty, a (good) intellect, japa (muttering or Prayers),

and vrata (religious observances). There are eleven postures beginning with cakra. Cakra,

padma, kurma, mayura, kukkuta, vira, svastika, bhadra, simha, mukta and gomukha, are the

postures enumerated by the knowers of yoga. Placing the left ankle on the right thigh and

the right ankle is the posture "Cakra". Pral)ayama should be practised again and again in the

following order, viz., inspiration, restraint of breath and expiration. The pral)ayama is done

through the nac;l.is (nerves). Hence it is called the nac;l.is themselves.

శరీరం సర్వజంతూనాం షణ్ణవత్యంగులాత్మకం .

తన్మధ్యే పాయుదేశాత్తు ద్వ్యంగులాత్పరతః పరం .. 19..

మేఢ్రదేశాదధస్తాత్తు ద్వ్యంగులాన్మధ్యముచ్యతే .

మేఢ్రాన్నవాంగులాదూర్ధ్వం నాడీనాం కందముచ్యతే .. 20..

చతురంగులముత్సేధం చతురంగులమాయతం .

అండాకారం పరివృతం మేదోమజ్జాస్థిశోణితైః .. 21..

తత్రైవ నాడీచక్రం తు ద్వాదశారం ప్రతిష్ఠితం .

శరీరం ధ్రియతే యేన వర్తతే తత్ర కుండలీ .. 22..

బ్రహ్మరంధ్రం సుషుమ్ణా యా వదనేన పిధాయ సా .

అలంబుసా సుషుమ్ణాయాః కుహూర్నాడీ వసత్యసౌ .. 23..

అనంతరారయుగ్మే తు వారుణా చ యశస్వినీ .

దక్షిణారే సుషుమ్ణాయాః పింగలా వర్తతే క్రమాత్ .. 24..

తదంతరారయోః పూషా వర్తతే చ పయస్వినీ .

సుషుమ్నా పశ్చిమే చారే స్థితా నాడీ సరస్వతీ .. 25..

"The body of every sentient being is ninety-six digits long. In the middle of the body,

two digits above the anus and two digits below the sexual organ, is the centre of the body.

(called Muladhara). Nine digits above the genitals, there is kanda of nac;l.is which revolves,

oval-shaped, four digits high and four digits broad. It is surrounded by fat, flesh, bone,1and

blood. In it, is situated a nac;l.i-cakra (wheel of nerves) having twelve spokes. Kul)c;l.an by

which this body is supported is there. It is covering by its face the Brahmarandhra (viz.,

Brahma's hole) of Su~umna. (By the side) of Su~umna dwell the nac;l.is Alambusa and

Kuhul). In the next two (spokes) are Varul)a and Yasasvini. On the spoke south of Su~umna

is, in regular course pitigala. On the next two spokes, are Pu~a and Payasvini. On the

spoken west of Su~umna is the nac;l.i called PayasvinI. On the spoke west of Su~umna is the

nac;l.i called Sarasvati.

శంఖినీ చైవ గాంధారీ తదనంతరయోః స్థితే .

ఉత్తరే తు సుషుమ్నాయా ఇడాఖ్యా నివసత్యసౌ .. 26..

అనంతరం హస్తిజిహ్వా తతో విశ్వోదరీ స్థితా .

ప్రదక్షిణక్రమేణైవ చక్రస్యారేషు నాడయః .. 27..

వర్తంతే ద్వాదశ హ్యేతా ద్వాదశానిలవాహకాః .

పటవత్సంస్థితా నాడ్యో నానావర్ణాః సమీరితాః .. 28..

పటమధ్యం తు యత్స్థానం నాభిచక్రం తదుచ్యతే .

నాదాధారా సమాఖ్యాతా జ్వలంతీ నాదరూపిణీ .. 29..

పరరంధ్రా సుషుమ్నా చ చత్వారో రత్నపూరితాః .

కుండల్యా పిహితం శశ్వద్బ్రహ్మరంధ్రస్య మధ్యమం .. 30..

ఏవమేతాసు నాడీషు ధరంతి దశవాయవః .

ఏవం నాడీగతిం వాయుగతిం జ్ఞాత్వా విచక్షణః .. 31..

సమగ్రీవశిరః కాయః సంవృతాస్యః సునిశ్చలః .

నాసాగ్రే చైవ హృన్మధ్యే బిందుమధ్యే తురీయకం .. 32..

స్రవంతమమృతం పశ్యేన్నేత్రాభ్యాం సుసమాహితః .

అపానం ముకులీకృత్య పాయుమాకృష్య చోన్ముఖం .. 33..

ప్రణవేన సముత్థాప్య శ్రీబీజేన నివర్తయేత్ .

స్వాత్మానం చ శ్రియం ధ్యాయేదమృతప్లావనం తథా .. 34..

కాలవంచనమేతద్ధి సర్వముఖ్యం ప్రచక్షతే .

మనసా చింతితా కార్యం మనసా యేన సిధ్యతి .. 35..

జలేఽగ్నిజ్వలనాచ్ఛాఖాపల్లవాని భవంతి హి .

నాధన్యం జాగతం వాక్యం విపరీతా భవేత్క్రియా .. 36..

On the next two spokes are Sati.khini and Gandhari. To the north of Su~umna dwells

I<;la; in the next is Hastijihvi;i.; in the next is Visvodara. In these spokes of the wheel, the

twelve na<;lis carry the twelve vayus from left toright (to the different parts of the body).

The na<;lis are like (i.e., woven like the warp and woof of) cloth. They are said to have

different colours. The central portion of the doth (here the collection of the na<;lis) is called

the nabhicakra (navel plexus). Jvalanti, Nadarupini, Pa.rarandhra and Su~umna are called

the (basic) supports of nada (spiritual sound). These four na<;lis are of ruby colour. The

central portion of Brahmarandhra is again and agairi covered by KuIJ.<;lalL Thus ten vayus

move in these na<;lis. A wise man who has understood the course of na<;lis and vayus should,

after keeping his neck and body erect with his mouth closed, contemplate immovably μpon

turyaka (Atma) at the tip of his nose, in the centre of his heart and in the middle .of b'indu

and should see, with a tranquil mind through the (mental) eyes, the nectar flowing from

there. Having closed the anus and drawn up the vayu and caused it to rise through (the

repetition of) pral).ava (Orn), he should complete with Sri bija. He should contemplate upon

his Atma as Sri (or P~rasakti) and as being bathed by nectar. This is Kalavaficana (lit., time

illusion). It is said to be the . most important of all. Whatever is thought of by the mind is ,;,.

accomplished by the mind itself. '(Then) agni (fire) will flame in jala (water) and in the

flame ( of agni) will arise the branches and blossoms. Then the words uttered and the

actions gone regarding the universe are not in vain.

మార్గే బిందుం సమాబధ్య వహ్నిం ప్రజ్వాల్య జీవనే .

శోషయిత్వా తు సలిలం తేన కాయం దృఢం భవేత్ .. 37..

గుదయోనిసమాయుక్త ఆకుంచత్యేకకాలతః .

అపానమూర్ధ్వగం కృత్వా సమానోన్నే నియోజయేత్ .. 38..

స్వాత్మానం చ శ్రియం ధ్యాయేదమృతప్లావనం తతః .

బలం సమారభేద్యోగం మధ్యమద్వారభాగతః .. 39..

భావయేదూర్ధ్వగత్యర్థం ప్రాణాపానసుయోగతః .

ఏష యోగో వరో దేహే సిద్ధిమార్గప్రకాశకః .. 40..

యథైవాపాంగతః సేతుః ప్రవాహస్య నిరోధకః .

తథా శరీరగా చ్ఛాయా జ్ఞాతవ్యా యోగిభిః సదా .. 41..

సర్వాసామేవ నాడీనామేష బంధః ప్రకీర్తితః .

బంధస్యాస్య ప్రసాదేన స్ఫుటీభవతి దేవతా .. 42..

ఏవం చతుష్పథో బంధో మార్గత్రయనిరోధకః .

ఏకం వికాసయన్మార్గం యేన సిద్ధాః సుసంగతాః .. 43..

ఉదానమూర్ధ్వగం కృత్వా ప్రాణేన సహ వేగతః .

బంధోఽయం సర్వనాడీనామూర్ధ్వం యాతి నిరోధకః .. 44..

అయం చ సంపుటో యోగో మూలబంధోఽప్యయం మతః .

బంధత్రయమనేనైవ సిద్ధ్యత్యభ్యాసయోగతః .. 45..

దివారాత్రమవిచ్ఛిన్నం యామేయామే యదా యదా .

అనేనాభ్యాసయోగేన వాయురభ్యసితో భవేత్ .. 46..

వాయావభ్యసితే వహ్నిః ప్రత్యహం వర్ధతే తనౌ .

వహ్నౌ వివర్ధమానే తు సుఖమన్నాది జీర్యతే .. 47..

అన్నస్య పరిపాకేన రసవృద్ధిః ప్రజాయతే .

రసే వృద్ధిం గతే నిత్యం వర్ధంతే ధాతవస్తథా .. 48..

ధాతూనాం వర్ధనేనైవ ప్రబోధో వర్తతే తనౌ .

దహ్యంతే సర్వపాపాని జన్మకోట్యర్జితాని చ .. 49..

By checking the bindu in the path, by making the fire flame up in the water and by

causing the water to dry up, the body is mad6 firm. Having contracted simultaneously the

_anus and yoni (the womb) united together, he should draw up Apana and unite with it

Samana. He should co,ntemplate upon his Atma as Siva and then as being bathed on nectar.

In the central part of each spoke, the, yogin should commence to concentrate bala (will or

strength). He should try to go up by the union of PraQ.a and Apana. This most important

yoga brightens. up in the body the path of siddhis. As a dam across the water serves as an

obstacle to the floods,.· so it should ever be known by the yo gins that the ch~ya of the body

is (to jiva). This baridha is said of all nac,lis. Through the grace of this bandha, Devata

(goddess) become visible. This bandha of four feet serves as a check to the three paths. This

brightens up the path through ~hich the siqdhas obtained>(their siddhis). If with Prana is

made to rise up soon Udana, this bandha checking all. i!iac,lis goes up. This is called

Samputayoga or Mulabandha. Through the practising of this yoga, the three bandhas are

mastered. By practising day and night intermittingly or at any convenient time, the vayu

will come under his control. With the control ofvayu, agrti (the gastric fire) in the body will

increase daily. With the increase of agni, food, etc., will be easily digested. Should food be

properly digested, there is increase of rasa (essence of food). With the daily increase of

rasa, there is the increase of dhatus (spiritual substances). With the increase ofdhatus, there

is the increase of wisdom in the body. Thus all the sings collected together during many

crores of births are burnt up.

గుదమేఢ్రాంతరాలస్థం మూలాధారం త్రికోణకం .

శివస్య బిందురూపస్య స్థానం తద్ధి ప్రకాశకం .. 50..

యత్ర కుండలినీ నామ పరా శక్తిః ప్రతిష్ఠితా .

యస్మాదుత్పద్యతే వాయుర్యస్మాద్వహ్నిః ప్రవర్ధతే .. 51..

యస్మాదుత్పద్యతే బిందుర్యస్మాన్నాదః ప్రవర్ధతే .

యస్మాదుత్పద్యతే హంసో యస్మాదుత్పద్యతే మనః .. 52..

మూలాధారాదిషట్చక్రం శక్తిస్థానముదీరితం .

కంఠాదుపరి మూర్ధాంతం శాంభవం స్థానముచ్యతే .. 53..

నాడీనామాశ్రయః పిండో నాడ్యః ప్రాణస్య చాశ్రయః .

జీవస్య నిలయః ప్రాణో జీవో హంసస్య చాశ్రయః .. 54..

హంసః శక్తేరధిష్ఠానం చరాచరమిదం జగత్ .

In the centre of the anus and the genitals, there is the triangular Muladhara. It illumines

the seat of Siva of the from of bindu. There is located the Parasa~i named kw}.c,lalinI. From

the seat, vayu arises. From the seat, agni becomes increased. From that seat, bindli

originates and nada becomes increased.· From that seat, Harilsa is born .. From that seat, c:

manas is born. The. six cakras . beginning with Muladhara are said· to be the seat of Sakti

(Goddess). From'the neck to the top of the head is said to be the seat of Sambhu (Siva). To

· the nac,lis, the body is the support ( or vehicle); to PraQ.a, the nac,lis are the support; to jiva,

PraQ.a, is the dwelling place; to Harilsa, jiva is the support; to ,Sakti, Harilsa is the seat and

the locomotive and fixed universe.

నిర్వికల్పః ప్రసన్నాత్మా ప్రాణాయాం సమభ్యసేత్ .. 55..

సమ్యగ్బంధత్రయస్థోఽపి లక్ష్యలక్షణకారణం .

వేద్యం సముద్ధరేన్నిత్యం సత్యసంధానమానసః .. 56..

రేచకం పూరకం చైవ కుంభమధ్యే నిరోధయేత్ .

దృశ్యమానే పరే లక్ష్యే బ్రహ్మణి స్వయమాశ్రితః .. 57..

బాహ్యస్థవిషయం సర్వం రేచకః సముదాహృతః .

పూరకం శాస్త్రవిజ్ఞానం కుంభకం స్వగతం స్మృతం .. 58..

ఏవమభ్యాసచిత్తశ్చేత్సముక్తో నాత్ర సంశయః .

కుంభకేన సమారోప్య కుంభకేన పూరయేత్ .. 59..

కుంభేన కుంభయేత్కుంభం తదంతస్థః పరం శివం .

పునరాస్ఫాలయేదద్య సుస్థిరం కంఠముద్రయా .. 60..

వాయూనాం గతిమావృత్య ధృత్వా పూరకకుంభకౌ .

సమహస్తయుగం భూమౌ సమం పాదయుగం తథా .. 61..

వేధకక్రమయోగేన చతుష్పీఠం తు వాయునా .

ఆస్ఫాలయేన్మహామేరుం వాయువక్త్రే ప్రకోటిభిః .. 62..

పుటద్వయం సమాకృష్య వాయుః స్ఫురతి సత్వరం .

సోమసూర్యాగ్నిసంబధాజ్జానీయాదమృతాయ వై .. 63..

మేరుమధ్యగతా దేవాశ్చలంతే మేరుచాలనాత్ .

ఆదౌ సంజాయతే క్షిప్రం వేధోఽస్య బ్రహ్మగ్రంథితః .. 64..

బ్రహ్మగ్రంథిం తతో భిత్త్వా విష్ణుగ్రంథిం భినత్త్యసౌ .

విష్ణుగ్రంథిం తతో భిత్త్వా రుద్రగ్రంథిం భినత్త్యసౌ .. 65..

రుద్రగ్రంథిం తతో భిత్త్వా ఛిత్వా మోహమలం తథా .

అనేకజన్మసంస్కారగురుదేవప్రసాదతః .. 66..

Being without distraction and of a calm mind, one should practise pnll).ayama. Even a

person who is well-skilled in the practice of the three bandhas should try always to cognise

with a true heart that Principle which should be known and is the cause of all objects and

their attributes. Both expiration and inspiration should (be stopped and made to) rest in

restraint of breath (alone). He should depend solely on Brahman which is the highest aim of

all visibles. (The giving out of) all external objects is said to be recaka ( expiration). The

(taking in of the) spiritual knowledge of the Sastras is said to be puraka (Inspiration) and

(the keeping to oneself of) such knowledge is said to be kumbhaka (or restraint of breath).

He is an emancipated person who practises thus such a citta. There is no doubt about it.

Through kumbhaka, it (the mind) should be always taken up, and through kumbhaka alone

it should be filled up within. It is only through kumbhaka that kumbhaka should be firmly

mastered. Within it is Paramasiva. That (vayu) which is non-motionless should be shaken

again through kal).tha-mudra (throat-posture). Having checked the course of vayu, having

become perfect in the practice of expiration and restraint of breath and having planted

evenly on the ground the two hands and the two feet, one should pierce the four seats

through vayu through the three yogas. He should shake Mahameru with the (aid of) prakotis

(forces) at themouth of vayu. The two putas (cavities) being drawn, vayu throbs quickly.

The union of moon, sun and agni . should be known on account of nectar. Through the

motion of Meru, the devatas who stay in the centre of Meru move. At first in his

Brahmagranthi, there is produced soon a hole ( or passage). Then having pierced Brahmagranthi,

he pierces Vi~l).u-granthi : then he pierces Rudra-granthi.

యోగాభ్యాసాత్తతో వేధో జాయతే తస్య యోగినః .

ఇడాపింగలయోర్మధ్యే సుషుమ్నానాడిమండలే .. 67..

ముద్రాబంధవిశేషేణ వాయుమూర్ధ్వం చ కారయేత్ .

ఱ్హస్వో దహతి పాపాని దీర్ఘో మోక్షప్రదాయకః .. 68..

ఆప్యాయనః ప్లుతో వాపి త్రివిధోచ్చారణేన తు .

తైలధారామివచ్ఛిన్నం దీర్ఘఘంటానినాదవత్ .. 69..

అవాచ్యం ప్రణవస్యాగ్రం యస్తం వేద స వేదవిత్ .

ఱ్హస్వం బిందుగతం దైర్ఘ్యం బ్రహ్మరంధ్రగతం ప్లుతం .

ద్వాదశాంతగతం మంత్రం ప్రసాదం మంత్రసిద్ధయే .. 70

సర్వవిఘ్నహరశ్చాయం ప్రణవః సర్వదోషహా .

ఆరంభశ్చ ఘటశ్చైవ పునః పరిచయస్తథా .. 71..

నిష్పత్తిశ్చేతి కథితాశ్చతస్రస్తస్య భూమికాః .

కారణత్రయసంభూతం బాహ్యం కర్మ పరిత్యజన్ .. 72..

ఆంతరం కర్మ కురుతే యత్రారంభః స ఉచ్యతే .

వాయుః పశ్చిమతో వేధం కుర్వన్నాపూర్య సుస్థిరం .. 73..

యత్ర తిష్ఠతి సా ప్రోక్తా ఘటాఖ్యా భూమికా బుధైః .

న సజీవో న నిర్జీవః కాయే తిష్ఠతి నిశ్చలం .

యత్ర వాయుః స్థిరః ఖే స్యాత్సేయం ప్రథమభూమికా .. 74..

యత్రాత్మనా సృష్టిలయౌ జీవన్ముక్తిదశాగతః .

సహజః కురుతే యోగం సేయం నిష్పత్తిభూమికా .. 75.. ఇతి..

Then to the yogin comes vedha (piercing) through his liberation from the impurities of

delusion, through the religious ceremonies (performed) in various births, through the grace

of Gurus and devatas artd through the practice of yoga. In the mandala (sphere or region) of

Sushumna (situated between Ida and Pingala) vayu should be made to rise up through the

feature known as Mtidra-bandha. The short pronunciation (of Prat).ava) frees (one) from

sins, its long pronunciation confers ( on one) moksa. So also its pronunciation in apyayana

or pluta svara (tone). He is a knower of Veda, who through the above-mentioned three ways

or pronunciation knows the end of Prat).ava which is beyond the power of speech, like the

never-ceasing flow of oil or the long-drawn bell-sound. The short svara goes to bindu. The

long svara goes to brahmarandhra : the pluta to dvadasanta (tWelfth ·centre). The mantras

should be uttered on account of getting mantra siddhis. This Prat).ava (Om) ,will remove all

obstacles; It will remove all sins. Of this, are four bhumikas (states) 'predicated, viz.,

arambha, ghata, paricaya and ni~patti. Arambh~ is that state in which one having abandoned

external karmas performed by the three organs (mind, speech and body), is always engaged

in mental karma only. It is said by the wise that the ghata state is that in which vayu having

forced an opening on the western side and being:full, is firmly fixed there. Paricaya state is

that in which vayu is firmly fixed to akasa, neither associated with jiva nor not, while the

body is immovable. Iris said that ni~patti state is thatin which there take place creation and

dissolution through Atma or that state in which a yogin having become a jivanmukta

performs yoga without effort.

ఏతదుపనిషదం యోఽధీతే సోఽగ్నిపూతో భవతి .

స వాయుపూతో భవతి . సురాపానాత్పూతో భవతి .

స్వర్ణస్తేయాత్పూతో భవతి . స జీవన్ముక్తో భవతి .

తదేతదృచాభ్యుక్తం . తద్విష్ణోః పరమం పదం సదా పశ్యంతి సూరయః .

దివీవ చక్షురాతతం . తద్విప్రాసో విపన్యవో జాగృవాంసః సమింధతే .

విష్ణోర్యత్పరమం పదమిత్యుపనిషత్ ..

"Whoever recites this Upani~ad becomes immaculate like agni. Like vayu, be becomes

pure. He becomes freed from the sin of drinking alcohol. He becomes freed from the sins of

the theft of gold. He becomes a Jivanmukta. This is what is said by the Rgveda. Like the

eye pervading the akasa (seeing without effort everything above), a wise man sees·(always)

the supreme seat of Vishnu .. The brahmanas who have always their spiritual eyes wide open

praise and illuminate in diverse ways the spiritiual seat of Vishnu,

ఇతి పంచమోఽధ్యాయః .. 5..

ఓం సహ నావవతు సహ నౌ భునక్తు సహ వీర్యం కరవావహై .

తేజస్వినావధీ తమస్తు మా విద్విషావహై .

ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః .. హరిః ఓం తత్సత్ ..

ఇతి వరాహోపనిషత్సమాప్తా ..