Dhyanabindu Upanishad

ధ్యానబిందూపనిషత్ 

ధ్యాత్వా యద్బ్రహ్మమాత్రం తే స్వావశేషధియా యయుః .

యోగతత్త్వజ్ఞానఫలం తత్స్వమాత్రం విచింతయే ..

ఓం సహ నావవతు .. సహ నౌ భునక్తు ..

సహ వీర్యం కరవావహై ..

తేజస్వినావధీతమస్తు మా విద్విషావహై ..

ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః ..

యది శైలసమం పాపం విస్తీర్ణం బహుయోజనం .

భిద్యతే ధ్యానయోగేన నాన్యో భేదః కదాచన .. 1..

బీజాక్షరం పరం బిందుం నాదో తస్యోపరి స్థితం .

సశబ్దం చాక్షరే క్షీణే నిఃశబ్దం పరమం పదం .. 2..

అనాహతం తు యచ్ఛబ్దం తస్య శబ్దస్య యత్పరం .

తత్పరం విందతే యస్తు స యోగీ ఛిన్నసంశయః .. 3..

వాలాగ్రశతసాహస్రం తస్య భాగస్య భాగినః .

తస్య భాగస్య భాగార్ధం తత్క్షయే తు నిరంజనం .. 4..

పుష్పమధ్యే యథా గంధః పయోమధ్యే యథా ఘృతం .

తిలమధ్యే యథా తైలం పాషాణాష్వివ కాంచనం .. 5..

ఏవం సర్వాణి భూతాని మణౌ సూత్ర ఇవాత్మని .

స్థిరబుద్ధిరసంమూఢో బ్రహ్మవిద్బ్రహ్మణిస్థితః .. 6..

తిలానాం తు యథా తైలం పుష్పే గంధ ఇవాశ్రితః .

పురుషస్య శరీరే తు సబాహ్యాభ్యంతరే స్థితః .. 7..

వృక్షం తు సకలం విద్యాచ్ఛాయా తస్యైవ నిష్కలా .

సకలే నిష్కలే భావే సర్వత్రాత్మా వ్యవస్థితః .. 8..

Even if sin should accumulate to a mountain extending over many yojanas (distance), it is destroyed by dhyanayoga. At no time has been found a destroyer of sins like this. Bijakshara (seed-letter) is the supreme bindu. Nada (spiritual sound) is above it. When the nada ceases along with letter, than the nada-less is supreme state. That yogins who considers as the highest that which is above nada, which is anahata, has all his doubts destroyed. If the point of a hair be divided into one-hundred thousand parts, this (nada) is one-half of that still further divided; and when (even) this is absorbed, the yogin attains to

the stainless Brahman. One who is of a firm mind and without the delusion (of sensual pleasures) and ever resting in Brahman, should see like the string (in a rosary of beads) all creatures (as existing) in Atma like odour in flowers, ghee in milk, oil in gingelly seeds and gold in quartz. Again just as the oil depends for its manifestation upon gingelly seeds and odour upon flowers, so does the Purusha depends for its existence upon the body, both external and internal. The tree is with parts and its shadow is without parts but with and without parts, Atma exists everywhere.

ఓమిత్యేకాక్షరం బ్రహ్మ ధ్యేయం సర్వముముక్షిభిః .

పృథివ్యగ్నిశ్చ ఋగ్వేదో భూరిత్యేవ పితామహః .. 9..

అకారే తు లయం ప్రాప్తే ప్రథమే ప్రణవాంశకే .

అంతరిక్షం యజుర్వాయుర్భువో విష్ణుర్జనార్దనః .. 10..

ఉకారే తు లయం ప్రాప్తే ద్వితీయే ప్రణవాంశకే .

ద్యౌః సూర్యః సామవేదశ్చ స్వరిత్యేవ మహేశ్వరః .. 11..

మకారే తు లయం ప్రాప్తే తృతీయే ప్రణవాంశకే .

అకారః పీతవర్ణః  స్యాద్రజోగుణ ఉదీరితః .. 12..

ఉకారః సాత్త్వికః శుక్లో మకారః కృష్ణతామసః .

అష్టాంగం చ చతుష్పాదం త్రిస్థానం పంచదైవతం .. 13..

The one akshara (letter Om) should: be contemplated upon as Brahman by all who aspire for emancipation. Prthivi, agni, rgveda, bhuh and Brahma- all these (are absorbed) when Akara (A), the first amsa (part) of Pranava (Om) becomes absorbed. Antariksa, yajurveda, vayu, bhuvah and Vishnu, the Janardana- all these (are absorbed) when Ukara (U), the second amsa of pranava becomes absorbed. Dyur, sun, samaveda, suvahu and Mahesvaraa - all these (are absorbed) when Makara (M), the third amsa of pranava becomes absorbed. Akara is of (pita) yellow colour and is said to be of rajoguna; Ukara is of white colour and of sattvaguna; Makara is of dark colour and of tamoguna;

ఓంకారం యో న జానాతి బ్రహ్మణో న భవేత్తు సః .

ప్రణవో ధనుః శరో హ్యాత్మా బ్రహ్మ తల్లక్ష్యముచ్యతే .. 14..

అప్రమత్తేన వేద్ధవ్యం శరవత్తన్మయో భవేత్ .

నివర్తంతే క్రియాః సర్వాస్తస్మిందృష్టే పరావరే .. 15..

ఓంకారప్రభవా దేవా ఓంకారప్రభవాః స్వరాః .

ఓంకారప్రభవం సర్వం త్రైలోక్యం సచరాచరం .. 16..

హ్రస్వో దహతి పాపాని దీర్ఘః సంపత్ప్రదోఽవ్యయః .

అర్ధమాత్రా సమాయుక్తః ప్రణవో మోక్షదాయకః .. 17..

తైలధారామివాచ్ఛిన్నం దీర్ఘఘంటానినాదవత్ .

అవాచ్యం ప్రణవస్యాగ్రం యస్తం వేద స వేదవిత్ .. 18..

He who does not know Omkara as having eight angas (parts), four padas (feet), three sthanas (seats) and five devatas (presiding deities) is not a Brahmatna. Pranava is the bow. Atma is the arrow and Brahman is said to be aim. One should aim at it with great care and then he, like the arrow, becomes one with It. When that Highest is cognised, all karmas return (from him,. viz., do not affect him). The Vedas have Omkara as their cause. The svaras (sounds) have Omkara as their cause. The three worlds with (all) rhe locomotive and the fixed (ones in them) have Omkara as their cause. The short (accent of Om) burns all

sins, the long one is decayless and the bestower of prosperity. United with ardhamatra (half-metre of Om), the pranava becomes the bestower of salvation. That man is the knower of the Vedas who knows that the end (viz., ardhamatra) of pranava should be worshipped ( or recited) as uninterrupted as the flow of oil and (resounding) as long as the sound of a bell.

హృత్పద్మకర్ణికామధ్యే స్థిరదీపనిభాకృతిం .

అంగుష్ఠమాత్రమచలం ధ్యాయేదోంకారమీశ్వరం .. 19..

ఇడయా వాయుమాపుర్య పూరయిత్వోదరస్థితం .

ఓంకారం దేహమధ్యస్థం ధ్యాయేజ్జ్వాలవలీవృతం .. 20..

బ్రహ్మా పూరక ఇత్యుక్తో విష్ణుః కుంభక ఉచ్యతే .

రేచో రుద్ర ఇతి ప్రోక్తః ప్రాణాయామస్య దేవతాః .. 21..

ఆత్మానమరణిం కృత్వా ప్రణవం చోత్తరారణిం .

ధ్యాననిర్మథనాభ్యాసాదేవ పశ్యేన్నిగూఢవత్ .. 22..

ఓంకారధ్వనినాదేన వాయోః సంహరణాంతికం .

యావద్బలం సమాదధ్యాత్సమ్యఙ్నాదలయావధి .. 23..

One should contemplate upon Omkara as Isvara resembling an unshaken light, as of the size of a thumb and as motionless in the middle of the pericarp of the lotus of the heart. Taking in vayu through the left nostril and filling the stomach with it, one should contemplate upon Omkara as being in the middle of the body and as surrounded by circling flames. Brahma is said to be inspiration; Vishnu is said to be cessation ( of breath), and Rudra is said to be expiration. These are the devatas of Pranayama. Having made Atma as the (lower) arani (sacrificial wood) and pranava as the upper arani, one should see the God in secret through the practice of churning which is dhyana. One should practise restraint of breath as much as it lies in his power along with (the uttering of) Omkara sound, until it ceases completely.

గమాగమస్థం గమనాదిశూన్య-

           మోంకారమేకం రవికోటిదీప్తిం .

పశ్యంతి యే సర్వజనాంతరస్థం

           హంసాత్మకం తే విరజా భవంతి .. 24..

యన్మనస్త్రిజగత్సృష్టిస్థితివ్యసనకర్మకృత్ .

తన్మనో విలయం యాతి తద్విష్ణోః పరమం పదం .. 25..

Those who look upon Om as of the form of Hamsa staying in all, shining like crores of suns, being alone, staying in gamaagama ( ever going and coming) and being devoid of motion at last. such persons are freed from sin; That manas which is the author of the actions (viz.,), creation, preservation and destruction of the three worlds, is (then) absorbed (in the supreme One). That is the highest state of Vishnu.

అష్టపత్రం తు హృత్పద్మం ద్వాత్రింశత్కేసరాన్వితం .

తస్య మధ్యే స్థితో భానుర్భానుమధ్యగతః శశీ .. 26..

శశిమధ్యగతో వహ్నిర్వహ్నిమధ్యగతా ప్రభా .

ప్రభామధ్యగతం పీఠం నానారత్నప్రవేష్టితం .. 27..

తస్య మధ్యగతం దేవం వాసుదేవం నిరంజనం .

శ్రీవత్సకౌస్తుభోరస్కం ముక్తామణివిభూషితం .. 28..

శుద్ధస్ఫటికసంకాశం చంద్రకోటిసమప్రభం .

ఏవం ధ్యాయేన్మహావిష్ణుమేవం వా వినయాన్వితః .. 29..

The lotus of the heart has eight petals and thirty~two filaments. The sun is in its midst, the moon is in the middle of· the sun. Agni is in the middle of the moon : the prabha (spiritual light) is)n the middle of agni. Pitha (seat or centre) is in the midst of prabha, being set in diverse gems. One should meditate upon the stainless Lord Vasudeva as being (seated) upon the centre of Pitha, as having Srivatsa (black mark) and Kaustubha (garland of gems) on his chest and as adorned with gems and pearls resembling pure crystal in lustre and as resembling crores of moons in brightness.

అతసీపుష్పసంకాశం నాభిస్థానే ప్రతిష్ఠితం .

చతుర్భుజం మహావిష్ణుం పూరకేణ విచింతయేత్ .. 30..

కుంభకేన హృదిస్థానే చింతయేత్కమలాసనం .

బ్రహ్మాణం రక్తగౌరాభం చతుర్వక్త్రం పితామహం .. 31..

రేచకేన తు విద్యాత్మా లలాటస్థం త్రిలోచనం .

శుద్ధస్ఫటికసంకాశం నిష్కలం పాపనాశనం .. 32..

అంజపత్రమధఃపుష్పమూర్ధ్వనాలమధోముఖం .

కదలీపుష్పసంకాశం సర్వవేదమయం శివం .. 33..

శతారం శతపత్రాఢ్యం వికీర్ణాంబుజకర్ణికం .

తత్రార్కచంద్రవహ్నీనాముపర్యుపరి చింతయేత్ .. 34..

పద్మస్యోద్ఘాటనం కృత్వా బోధచంద్రాగ్నిసూర్యకం .

తస్య హృద్బీజమాహృత్య ఆత్మానం చరతే ధ్రువం .. 35..

He should meditate upon Maha-Vi~t_1u as above or in the following manner. (That is) he

should meditate with inspiration ( of breath) upon Maha-Vi~t_1u as resembling the atasi

flower and as staying in the seat of navel with four hands; then with restraint of breath, he

should meditate in the heart upon Brahma, the Grandfather as being on the lotus with the

gaura (pale-red) colour of gems and having four faces : then through expiration, he should

meditate upon the three-eyed Siva between the two eyebrows shining like the pure crystal,

being stainless, destroying all sins, being in that which is like the lotus facing down with its

flower ( or face) below and the stalk above or like the flower of a plantain tree, being of the form of all Vedas, containing one hundred petals and one hundred leaves and having the

pericarp full-expanded. There he should meditate upon the sun, the moon and the agni, one

above another. Passing above through the lotus which has the brightness of the sun, moon

and agni, and taking its Hrim bija (letter), one leads hi~' Atma firmly.

త్రిస్థానం చ త్రిమాత్రం చ త్రిబ్రహ్మ చ త్రయాక్షరం .

త్రిమాత్రమర్ధమాత్రం వా యస్తం వేద స వేదవిత్ .. 36..

తైలధారమివాచ్ఛిన్నదీర్ఘఘంటానినాదవత్ .

బిందునాదకలాతీతం యస్తం వేద స వేదవిత్ .. 37..

యథైవత్పలనాలేన తోయమాకర్షయేన్నరః .

తథైవఓత్కర్షయేద్వాయుం యోగీ యోగపథే స్థితః .. 38..

అర్ధమాత్రాత్మకం కృత్వా కోశీభూతం తు పంకజం .

కర్షయేన్నలమాత్రేణ భ్రువోర్మధ్యే లయం నయేత్ .. 39..

భ్రువోర్మధ్యే లలాటే తు నాసికాయాస్తు మూలతః .

జానీయాదమృతం స్థానం తద్బ్రహ్మాయతనం మహత్ .. 40..

He is the knower of Vedas who knows the three seats, the three matras, the three

Brahmas, the three ak~aras (ietters) and the three matras associated with the ardhamatra. He

who knows that which is aboh bindu, nada and kala as uninterrupted as the flow of oil and

(resounding) as long as the sound of a bell-.that man is a knower of the Vedas. Just as a

man would draw up (with his mouth) the water through the (pores of the) lotus-stalk, so the

yogin treading the path of yoga should draw up the breath. Having made the lotus-sheath of

the form of ardhamatra, one Should draw up the breath through the stalk ( of the nadis~

Su~umna, I<;la and Piligala) and absorb it in the middle of the eyebrows. He should know

that the middle of the eyebrows 1n the forehead wh\ch is also the root of the nose is the seat

of nectar. That is the great place of Brahman.

ఆసనం ప్రాణసంరోధః ప్రత్యాహారశ్చ ధారణా .

ధ్యానం సమాధిరేతాని యోగాంగాని భవంతి షట్ .. 41..

ఆసనాని చ తావంతి యావంత్యో జీవజాతయః .

ఏతేషానతులాన్భేదాన్విజానాతి మహేశ్వరః .. 42..

ఛిద్రం భద్రం తథా సింహం పద్మం చేతి చతుష్టయం .

ఆధారం ప్రథమం చక్రం స్వాధిష్ఠానం ద్వితీయకం .. 43..

యోనిస్థానం తయోర్మధ్యే కామరూపం నిగద్యతే .

ఆధారాఖ్యే గుదస్థానే పంకజం యచ్చతుర్దలం .. 44..

Postures, restraint of breath, subjugation of the senses, dharar:ia, dhyana and samadhi

ai:e the six parts of yoga. There are as many postures as there are living creatures; and

Mahesvara (the great Lord) knows their distinguishing features. Siddha, bhadra; siri:J.ha and

padma are the four chief postures. Moladhara is the first cakra. Svadhi~thana is the second.

Between these two is said to be the seat of yoni (perineum), having the form of Kama (God

of love). In tha Adhara of the anus, there is the lotus of four petals. In its midst is said to be

the yoni called Kama and worshipped by the siddhas.

తన్మధ్యే ప్రోచ్యతే యోనిః కామాఖ్యా సిద్ధవందితా .

యోనిమధ్యే స్థితం లింగం పశ్చిమాభిముఖం తథా .. 45..

మస్తకే మణివద్భిన్నం యో జానాతి స యోగవిత్ .

తప్తచామీకరాకారం తడిల్లేఖేవ విస్ఫురత్ .. 46..

చతురస్రముపర్యగ్నేరధో మేఢ్రాత్ప్రతిష్ఠితం .

స్వశబ్దేన భవేత్ప్రాణః స్వాధిష్ఠానం తదాశ్రయం .. 47..

స్వాధిష్ఠానం తతశ్చక్రం మేఢ్రమేవ నిగద్యతే .

మణివత్తంతునా యత్ర వాయునా పూరితం వపుః .. 48..

తన్నాభిమండలం చక్రం ప్రోచ్యతే మణిపూరకం .

ద్వాదశారమహాచక్రే పుణ్యపాపనియంత్రితః .. 49..

In the midst of the yoni is the Linga facing the west and split at its head like the gem.

He who knows this, is a knower of the Vedas. A four-sided figure is situated above agni

and below the genital organ, of the form of molten gold and shining like streaks of

lightning. Praoa is with its sva (own) sound, having Svadhi~thana (seat), (or since sva of

pral).a arise from it). The cakra Svadhi~thana is spoken of as the genital organ itself. The

cakra in the sphere of the navel is called Maoipilraka, since the body is pierced through by

vayu like (gems) by string.

తావజ్జీవో భ్రమత్యేవం యావత్తత్త్వం న విందతి .

ఊర్ధ్వం మేఢ్రాదథో నాభేః కందో యోఽస్తి ఖగాండవత్ .. 50..

తత్ర నాడ్యః సముత్పన్నాః సహస్రాణి ద్విసప్తతిః .

తేషు నాడీసహస్రేషు ద్విసప్తతిరుదాహృతాః .. 51..

ప్రధానాః ప్రాణవాహిన్యో భూయస్తత్ర దశ స్మృతాః .

ఇడా చ పింగలా చైవ సుషుమ్నా చ తృతీయకా .. 52..

గాంధారీ హస్తిజిహ్వా చ పూషా చైవ యశస్విని .

అలంబుసా కుహూరత్ర శంఖినీ దశమీ స్మృతా .. 53..

ఏవం నాడీమయం చక్రం విజ్ఞేయం యోగినా సదా .

సతతం ప్రాణవాహిన్యః సోమ సూర్యాగ్నిదేవతాః .. 54..

ఇడాపింగలాసుషుమ్నాస్తిస్రో నాడ్యః ప్రకీర్తితాః .

ఇడా వామే స్థితా భాగే పింగలా దక్షిణే స్థితా .. 55..

సుషుమ్నా మధ్యదేశే తు ప్రాణమార్గాస్త్రయః స్మృతాః .

ప్రాణోఽపానః సమానశ్చోదానో వ్యానస్తథైవ చ .. 56..

నాగః కూర్మః కృకరకో దేవదత్తో ధనంజయః .

ప్రాణాద్యాః పంచ విఖ్యాతా నాగాద్యాః పంచ వాయవః .. 57..

The jiva (ego) urged to actions by its past virtuous and sinful karmas whirls about in

this great cakra of twelve spokes, so long as it does not grasp the truth. Above the genital

organ and below the navel is kanda of the shape of a bird's egg. There arise (from it) nadis

seventy-two thousand in number. Of these seventy-two are generally known. Of these, the

chief ones are ten and carry the pral).as. Ic;la, Pingala, Su~umna, Gandhari, Hastijihva, Po~a,

Yasasvini, Alambusa, Kuhu and Sankhini are said to be the ten. This cakra of the nadis

should ever be known by the yogins. The three nadis- Ic;la, Pingala and Su~umna are said to

carry praoa always and have as their devatas, moon, sun, and agni. I<;la is on the left side

and Pingala on the right side, while the Su~umna is in the middle. These three are known to

be the paths of pral).a. Prar:ia, Apana, Samana, Udana, and Vyana; Naga, Kurma, K.rkara,

Devadatta and Dhanafijaya; of these, the first five are called prar:ias, etc., and last five Naga,

etc. are called vayus (or sub-pral).as).

ఏతే నాడీసహస్రేషు వర్తంతే జీవరూపిణః .

ప్రాణాపానవశో జీవో హ్యధశ్చోర్ధ్వం ప్రధావతి .. 58..

వామదక్షిణమార్గేణ చంచలత్వాన్న దృశ్యతే .

ఆక్షిప్తో భుజదండేన యథోచ్చలతి కందుకః .. 59..

ప్రాణాపానసమాక్షిప్తస్తద్వజ్జీవో న విశ్రమేత్ .

అపానాత్కర్షతి ప్రాణోఽపానః ప్రాణాచ్చ కర్షతి .. 60..

ఖగరజ్జువదిత్యేతద్యో జానాతి స యోగవిత్ .

హకారేణ బహిర్యాతి సకారేణ విశేత్పునః .. 61..

All these are situated ( or run along) the one thousand nadis, (being) in the form of ( or

producing) life. Jiva which is under the influence of prar:ia and apana goes up and down.

Jiva on account of its ever moving by the left and right paths is not visible. Just as a ball

struck down (on the earth) with the bat of the hand springs up, so jiva ever tossed by pralj.a

and apana is never at rest. He is knower of yoga who knows that priil)a always draws itself

from apana and apana draws itself from pral)a, like a bird (drawing itself from and yet not

freeing itself) from the string (to which it is tied).

హంసహంసేత్యమం మంత్రం జీవో జపతి సర్వదా .

శతాని షట్దివారాత్రం సహస్రాణేకవింశతిః .. 62..

ఏతన్సంఖ్యాన్వితం మంత్రం జీవో జపతి సర్వదా .

అజపా నామ గాయత్రీ యోగినాం మోక్షదా సదా .. 63..

The jiva comes out with the letter Ha and gets in again with the letter Sa. Thus jiva

always utters the mantra 'Harhsa', 'Harhsa'. The jiva always utters the mantra twenty-one

thousand and sixhundred_times in one day and night This is called Ajapa GayatrI andis

ever the bestower of nirvai).a to the yogins.

అస్యాః సంకల్పమాత్రేణ నరః పాపైః ప్రముచ్యతే .

అనయా సదృశీ విద్యా అనయా సదృశో జపః .. 64..

అనయా సదృశం పుణ్యం న భూతం న భవిష్యతి .

యేన మార్గేణ గంతవ్యం బ్రహ్మస్థానం నిరామయం .. 65..

ముఖేనాచ్ఛాద్య తద్ద్వారం ప్రసుప్తా పరమేశ్వరీ .

ప్రబుద్ధా వహ్నియోగేన మనసా మరుతా సహ .. 66..

సూచివద్గుణమాదాయ వ్రజత్యూర్ధ్వం సుషుమ్నయా .

ఉద్ఘాటయేత్కపాటం తు యథా కుంచికయా హఠాత్ .. 67..

కుండలిన్యా తయా యోగీ మోక్షద్వారం విభేదయేత్ .. 68..

Through its very thought, man is freed from sins. Neither in the past nor in the future is

there a science equal to this, a japa equal to this or a meritorious action equal to this.

Paramesvari (viz., kul)c;ialinI sakti) sleeps shutting with her mouth that door which leads to

. the decayless Brahma-hole. Being aroused by the contact ofagni with manas and pral)a, she

takes the form of a needle and pierces up through Su~umna. The yogin should open with

great effort this door which is shut. Then he will pierce the door to salvation by means of

kul)c;ialini.

కృత్వా సంపుటితౌ కరౌ దృఢతరం బధ్వాథ పద్మాసనం .

గాఢం వక్షసి సన్నిధాయ చుబుకం ధ్యానం చ తచ్చేతసి ..

వారంవారమమపాతమూర్ధ్వమనిలం ప్రోచ్చారయన్పూరితం .

ముంచన్ప్రాణముపైతి బోధమతులం శక్తిప్రభావాన్నరః .. 69..

పద్మాసనస్థితో యోగీ నాడీద్వారేషు పూరయన్ .

మారుతం కుంభయన్యస్తు స ముక్తో నాత్ర సంశయః .. 70..

అంగానాం మర్దనం కృత్వా శ్రమజాతేన వారిణా .

కట్వమ్లలవణత్యాగీ క్షీరపానరతః సుఖీ .. 71..

బ్రహ్మచారీ మితాహారీ యోగీ యోగపరాయణః .

అబ్దాదూర్ధ్వం భవేత్సిద్ధో నాత్ర కార్యాం విచారణా .. 72..

కందోర్ధ్వకుండలీ శక్తిః స యోగీ సిద్ధిభాజనం .

అపానప్రాణయోరైక్యం క్షయన్మూత్రపురీషయోః .. 73..

Folding firmly the fingers of the hands, assuming firmly the Padma posture, placing the

chin firmly on the breast and fixing the mind in dhyana, one should frequently raise up the

apana, fill up with air and then leave the pral)a. Then the wise man gets matchless wisdom

through(this) sakti. That yogins who assuming Padma posture worships (i.e., conrols) vayu

at the door of the nadis and then performs restraint of breath is released without doubt.

Rubbing off the limbs, the sweat arising from fatigue, abandoning a!l acid, bitter and saltish

(food), taking delight in the drinking of milk and rasa, practising celibacy, being moderate

in eating and evet bent on yoga, the yogin becomes a siddha iri little more than a year. No

inquiry need be made concerning the result. Km.J.<;ialini sakti, when it is up in the throat,

makes the yogi get siddhi. The union of pra!).a and apana has the extinction of urine and

freces.

యువా భవతి వృద్ధోఽపి సతతం మూలబంధనాత్ .

పార్ష్ణిభాగేన సంపీడ్య యోనిమాకుంచయేద్గుదం .. 74..

అపానమూర్ధ్వముత్కృష్య మూలబంధోఽయముచ్యతే .

ఉడ్యాణం కురుతే యస్మాదవిశ్రాంతమహాఖగః .. 75..

ఉడ్డియాణం తదేవ స్యాత్తత్ర బంధో విధీయతే .

ఉదరే పశ్చిమం తాణం నాభేరూర్ధ్వం తు కారయేత్ .. 76..

ఉడ్డియాణోఽప్యయం బంధో మృత్యుమాతంగకేసరీ .

బధ్నాతి హి శిరోజాతమధోగామినభోజలం .. 77..

తతో జాలంధరో బంధః కర్మదుఃఖౌఘనాశనః .

జాలంధరే కృతే బంధే కర్ణసంకోచలక్షణే .. 78..

న పీయూషం పతత్యగ్నౌ న చ వాయుః ప్రధావతి .

కపాలకుహరే జిహ్వా ప్రవిష్టా విపరీతగా .. 79..

One becomes young even when old through performing mulabandha always. Pressing

the yoni by means of the heels and contracting the anus and drawing up the apana- this is

called mulabandha. U<;l<;liya!).a bandha is so called because it is (like)· a great bird that flies

up always without rest. One should bring the western part of the stomach above the navel.

This U<;l<;liyi:i!).a bandha is a lion to the elephant of death, since it binds the water ( or nectar)

of the akasa which arises in the head . and flows down. The Jalandhara bandha is the

destroyer of all the pains of the throat. When this Jalandhara bandha which is destroyer of

the pains of the throat is performed, then nectar does not fall on agni nor does the vayu

move.

భ్రువోరంతర్గతా దృష్టిర్ముద్రా భవతి ఖేచరీ .

న రోగో మరణం తస్య న నిద్రా న క్షుధా తృషా .. 80..

న చ మూర్చ్ఛా భవేత్తస్య యో ముద్రాం వేత్తి ఖేచరీం .

పీడ్యతే న చ రోగేణ లిప్యతే న చ కర్మణా .. 81..

బధ్యతే న చ కాలేన యస్య ముద్రస్తి ఖేచరీ .

చిత్తం చరతి ఖే యస్మాజ్జిహ్వా భవతి ఖేగతా .. 82..

When the tongue enters backwards into the hole of the skull, then there is the mudra of

vision latent in the eyebrow called khecari. He who knows the mudra, khe.cari has no .

disease, death, sleep, hunger, thirst, or swoon. He who practises this mudra is not affected

by illness or karma; nor is he bound by the limitations of time. Since citta moves in the kha

(akasa) and since. the tongue has entered (in the mudra).kha (viz., the hole in the mouth),

therefore this mudra is calied khecari and worshipped by the s(ddhas.

తేనైషా ఖేచరీ నామ ముద్రా సిద్ధనమస్కృతా .

ఖేచర్యా ముద్రయా యస్య వివరం లంబికోర్ధ్వతః .. 83..

బిందుః క్షరతి నో యస్య కామిన్యాలింగితస్య చ .

యావద్బిందుః స్థితో దేహే తావన్మృత్యుభయం కుతః .. 84..

యావద్బద్ధా నభోముద్రా తావద్బిందుర్న గచ్ఛతి .

గలితోఽపి యదా బిందుః సంప్రాప్తో యోనిమండలే .. 85..

వ్రజత్యూర్ధ్వం హఠాచ్ఛక్త్యా నిబద్ధో యోనిముద్రయా .

స ఏవ ద్వివిధో బిందుః పాండరో లోహితస్తథా .. 86..

పాండరం శుక్రమిత్యాహుర్లోహితాఖ్యం మహారజః .

విద్రుమద్రుమసంకాశం యోనిస్థానే స్థితం రజః .. 87..

He whose hole (or passage) above the uvula is closed (with the tongue backwards) be

means of khecarimudra never loses his virility, even when embraced by a lovely woman.

Where is the fear of death, so long as the bindu (virility) stays in the body. Bindu does not

go out of the body, so long as the khecarimudra is practised. (Even) when bindu comes

down to the sphere of the perineum, it goes up, being prevented and forced tip by violent

effort through yonimudra. This bindu is twofold, white and red. The white one is called

sukla and red one is said to contain much rajas. The rajas which stays in yoni is like the

colour of a coral.

శశిస్థానే వసేద్బిందుఃస్తయోరైక్యం సుదుర్లభం .

బిందుః శివో రజః శక్తిర్బిందురిందూ రజో రవిః .. 88..

ఉభయఓః సంగమాదేవ ప్రాప్యతే పరమం వపుః .

వాయునా శక్తిచాలేన ప్రేరితం ఖే యథా రజః .. 89..

రవిణైకత్వమాయాతి భవేద్దివ్యం వపుస్తదా .

శుక్లం చంద్రేణ సంయుక్తం రజః సూర్యసమన్వితం .. 90..

ద్వయోః సమరసీభావం యో జానాతి స యోగవిత్ .

శోధనం మలజాలానాం ఘటనం చంద్రసూర్యయోః .. 91..

రసానాం శోషణం సమ్యఙ్మహాముద్రాభిధీయతే .. 92..

వక్షోన్యస్తహనుర్నిపీడ్య సుషిరం యోనేశ్చ వామాంఘ్రిణా

హస్తాభ్యామనుధారయన్ప్రవితతం పాదం తథా దక్షిణం ..

ఆపూర్య శ్వసనేన కుక్షియుగలం బధ్వా శనైరేచయే-

దేషా పాతకనాశినీ నను మహాముద్రా నృణాం ప్రోచ్యతే .. 93..

The bindu stays in the seat of the genital organs. The union of these two moon and raj as

is the sun. Through the union of these two is attained the highest body; when raj as is roused

up by agitating the sakti through vayu which unites with the sun, then is produced the

divine form. Sukla being united with the moon and rajas with the sun, he is a knower of

yoga who knows the proper mixture of these two. The cleansing of the accumulated refuse,

the unification of the sun and the moon and the complete drying of the rasas (essences), this

is called mahamudra. Placing the chin of the breast, pressing the anus by means of the left

heel, and seizing (the toe) of the extended right leg by the two hands, one should fill his

belly (with air) and should slowly exhale. This is called mahamudra, the destroyer of the

sins of men.

అథాత్మనిర్ణయం వ్యాఖ్యాస్యే ..

హృదిస్థానే అష్టదలపద్మం వర్తతే తన్మధ్యే రేఖావలయం

కృత్వా జీవాత్మరూపం జ్యోతీరూపమణుమాత్రం వర్తతే తస్మిన్సర్వం

ప్రతిష్ఠితం భవతి సర్వం జానాతి సర్వం కరోతి సర్వమేతచ్చరితమహం

కర్తాఽహం భోక్తా సుఖీ దుఃఖీ కాణః ఖంజో బధిరో మూకః కృశః

స్థూలోఽనేన ప్రకారేణ స్వతంత్రవాదేన వర్తతే ..

Now I shall give a description of Atman. In the seat of the heart is a lotus of eight

petals. In its centre is jivatma of the form of jyotis and atomic in size, moving in a circular

line. In it is located everything. It knows everything. It does everything. It does all these

actions attributing everything to its own power, (thinking) I do, I enjoy, I am happy, I am

miserable, I am blind, I am lame, I am deaf, I am mute, I am lean, I am stout, etc.

పూర్వదలే విశ్రమతే పూర్వం దలం శ్వేతవర్ణం తదా భక్తిపురఃసరం

ధర్మే మతిర్భవతి ..

యదాఽగ్నేయదలే విశ్రమతే తదాగ్నేయదలం రక్తవర్ణం తదా నిద్రాలస్య

మతిర్భవతి ..

యదా దక్షిణదలే విశ్రమతే తద్దక్షిణదలం కృష్ణవర్ణం తదా

ద్వేషకోపమతిర్భవతి ..

యదా నైరృతదలే విశ్రమతే తన్నైరృతదలం నీలవర్ణం తదా

పాపకర్మహింసామతిర్భవతి ..

యదా పశ్చిమదలే విశ్రమతే తత్పశ్చిమదలం స్ఫటికవర్ణం తదా

క్రీడావినోదే మతిర్భవతి ..

యదా వాయవ్యదలే విశ్రమతే వాయవ్యదలం మాణిక్యవర్ణం తదా

గమనచలనవైరాగ్యమతిర్భవతి ..

When it rests on the eastern petal which is of sveta (white) colour, then it has a mind

(or is inclined) to dharma with bhakti (devotion). When it rests on the south-eastern petal,

which is of rakta (blood colour), then it is inclined to sleep and laziness. When it rests on

the southern petal, which is of lq-~i:ia (black) colour, then it is inclined to hate and anger.

When it rests on the south-western petal which is of nila (blue) colour, then it gets desire

for sinful or harmful actions. When it rests on the western petal which is of crystal colour,

then it is inclined to flirt and amuse, when it rests on the north-western petal which is of

ruby colour, then it has a mind to walk, rove and have vairagya (or be indifferent).

యదోత్తరదలే విశ్రమతే తదుత్తరదలం పీతవర్ణం తదా సుఖశృంగార-

మతిర్భవతి ..

యదేశానదలే విశ్రమతే తదీశానదలం వైడూర్యవర్ణం తదా

దానాదికృపామతిర్భవతి ..

యదా సంధిసంధిషు మతిర్భవతి తదా వాతపిత్తశ్లేష్మమహావ్యాధి-

ప్రకోపో భవతి ..

When it rests on the northern petal which is pita (yellow) colour, then it is inclined to

be happy and to be loving. When it rests on the north-eastern petal which is of vaidurya

(lapis lazuli) colour, then it is inclined to amassing money, charity and passion. When it

stays in the interspace between any two petals, then it gets the wrath arising from diesases

generated through (the disturbance) of the equilibrium of) vayu, bile and phlegm (in the

body).

యదా మధ్యే తిష్ఠతి తదా సర్వం జానాతి గాయతి నృత్యతి పఠత్యానందం

కరోతి ..

యదా నేత్రశ్రమో భవతి శ్రమనిర్భరణార్థం ప్రథమరేఖావలయం

కృత్వా మధ్యే నిమజ్జనం కురుతే ప్రథమరేఖాబంధూకపుష్పవర్ణం

తదా నిద్రావస్థా భవతి ..

నిద్రావస్థామధ్యే స్వప్నావస్థా భవతి ..

స్వప్నావస్థామధ్యే దృష్టం శ్రుతమనుమానసంభవవార్తా

ఇత్యాదికల్పనాం కరోతి తదాదిశ్రమో భవతి ..

శ్రమనిర్హరణార్థం ద్వితీయరేఖావలయం కృత్వా మధ్యే

నిమజ్జనం కురుతే ద్వితీయరేఖా ఇంద్రకోపవర్ణం తదా

సుషుప్త్యవస్థా భవతి సుషుప్తౌ కేవలపరమేశ్వరసంబంధినీ

బుద్దిర్భవతి నిత్యబోధస్వరూపా భవతి పశ్చాత్పరమేశ్వర-

స్వరూపేణ ప్రాప్తిర్భవతి ..

When it .stays in the middle, then it knows everything, sings, dances, speaks and is

blissful. When the eye is p&ined (after a day's work), then in order to remove (its) pain, it

makes first a circular line and sinks in the middle. The first line is of the colour of

bandhuka flower (Bassia). Then is the state of sleep. In the mddle of the state of sleep is the

state of dream. In the middle of the state of dream, it experiences the ideas of perception,

Vedas, inference, possibility, (sacred) words, etc. Then there arises much fatigue. In order

to remove this fatigue, it circles the second line and sinks in the middle. the second is of the

colour of (the insect) Indragopa ( of red or white colour). Then comes the state of dreamless

sleep. During the dreamless sleep, it has only the thought connected with Paramesvara (the

highest Lord) alone. This state is of the nature of eternal wisdom. Afterwards it attains the

nature of the highest Lord (Paramesvara).

తృతీయరేఖావలయం కృత్వా మధ్యే నిమజ్జనం కురుతే తృతీయరేఖా

పద్మరాగవర్ణం తదా తురీయావస్థా భవతి తురీయే కేవలపరమాత్మ-

సంబంధినీ భవతి నిత్యబోధస్వరూపా భవతి తదా శనైః

శనైరుపరమేద్బుద్ధ్యా ధృతిగృహీతయాత్మసంస్థం మనః

కృత్వా న కించిదపి చింతయేత్తదా ప్రాణాపానయోరైక్యం కృత్వా

సర్వం విశ్వమాత్మస్వరూపేణ లక్ష్యం ధారయతి . యదా

తురీయాతీతావస్థా తదా సర్వేషామానందస్వరూపో భవతి

ద్వంద్వాతీతో భవతి యావద్దేహధారణా వర్తతే తావత్తిష్ఠతి

పశ్చాత్పరమాత్మస్వరూపేణ ప్రాప్తిర్భవతి ఇత్యనేన ప్రకారేణ

మోక్షో భవతీదమేవాత్మదర్శనోపాయం భవంతి ..

Then it makes a round of the third circle and sinks in the middle. The third circle is of

the colour of padmaraga (ruby). Then comes the state of turya (the fourth). In turya, there is

only the connection of Paramatma. It attains the nature of eternal wisdom. Then one should

gradually attain the quiescence of buddhi with self-control. Placing the manas in Atma, one

should think of nothing else. Then causing the union of pral)a and apana, he concentrates

his aim upon the whole universe being of the nature of Atma. 'J;'hen comes the state of

turyatita (viz., that state beyond the fourth). Then everythig appears as bliss. He is beyond

the pairs (of happiness and pains, etc.). He stays here as long as he should wear his body.

Then he attains the nature of Paramatma and attains emancipation through this means. This

alone is the means of knowing Atma.

చతుష్పథసమాయుక్తమహాద్వారగవాయునా .

సహ స్థితత్రికోణార్ధగమనే దృశ్యతేఽచ్యుతః .. 94..

పూర్వోక్తత్రికోణస్థానాదుపరి పృథివ్యాదిపంచవర్ణకం ధ్యేయం .

ప్రాణాదిపంచవాయుశ్చ బీజం వర్ణం చ స్థానకం .

యకారం ప్రాణబీజం చ నీలజీమూతసన్నిభం .

రకారమగ్నిబీజం చ అపానాదిత్యసంనిభం .. 95..

లకారం పృథివీరూపం వ్యానం బంధూకసంనిభం .

వకారం జీవబీజం చ ఉదానం శంఖవర్ణకం .. 96..

హకారం వియత్స్వరూపం చ సమానం స్ఫటికప్రభం .

హృన్నాభినాసాకర్ణం చ పాదాంగుష్ఠాదిసంస్థితం .. 97..

ద్విసప్తతిసహస్రాణి నాడీమార్గేషు వర్తతే .

అష్టావింశతికోటీషు రోమకూపేషు సంస్థితాః .. 98..

సమానప్రాణ ఏకస్తు జీవః స ఏక ఏవ హి .

రేచకాది త్రయం కుర్యాద్దృఢచిత్తః సమాహితః .. 99..

When vayu (breath) which enters the great hole associated with a hall where four roads

meet gets into the halp of the well-placed triangle, then is Acyuta (the indestructible) seen.

Above the aforesaid triangle, one should meditate on the five bija (seed) letters of (the

elements) prthivI, etc., as also on the five pra1.1as, the colour of the bijas and their position.

The letter is the bija of pra1.1a and resembles the blue cloud. The letter j is the bija of agni, is

of apana and resembles the sun. The letter y is the bija of prthivI, is of vyana and rsembless

bandhuka flower. The letter o is the bija of jiva (vayu), is of udana and is of the colour of

the conch. The letter g is the bija of akasa, is of samana, and is of the colour of crystal.

Pral.).a stays in the heart, navel, nose, ear, foot, finger, and other places, travels through the

seventy-two thousand nadis, stays in the twenty-eight crores of hair-pores and is yet the

same everywhere. It is that which is called jiva.

శనైః సమస్తమాకృష్య హృత్సరోరుహకోటరే .

ప్రాణాపానౌ చ బధ్వా తు ప్రణవేన సముచ్చరేత్ .. 100..

కర్ణసంకోచనం కృత్వా లింగసంకోచనం తథా .

మూలాధారాత్సుషుమ్నా చ పద్మతంతునిభా శుభా .. 101..

అమూర్తో వర్తతే నాదో వీణాదండసముత్థితః .

శంఖనాదిభిశ్చైవ మధ్యమేవ ధ్వనిర్యథా .. 102..

వ్యోమరంధ్రగతో నాదో మాయూరం నాదమేవ చ .

కపాలకుహరే మధ్యే చతుర్ద్వారస్య మధ్యమే .. 103..

తదాత్మా రాజతే తత్ర యథా వ్యోమ్ని దివాకరః .

కోదండద్వయమధ్యే తు బ్రహ్మరంధ్రేషు శక్తితః .. 104..

స్వాత్మానం పురుషం పశ్యేన్మనస్తత్ర లయం గతం .

రత్నాని జ్యోత్స్నినాదం తు బిందుమాహేశ్వరం పదం .

య ఏవం వేద పురుషః స కైవల్యం సమశ్నుత ఇత్యుపనిషత్ .. 105..

One should perform the three, expiration, etc., with a firm will and great control : and

drawing in everything (with the breath) in slow degress, he should bind pral.).a and apana in

the cave of the lotus of the heart and utter pra1.1ava, having contracted his throat and the

genital organ. From the Muladhara {to the head) is the Su~umna resembling the shining

thread of the lotus. The nada is located in the VI1.1ada1.1<,ia (spinal column); that sound from

its middle resembles (that, of) the conch, etc. When it goes to the hole, the akasa, it

resembles that of the peacock. In the middle of cave of the skull between the four doors

shines Atma, like the sun in the sky. Between the two bows in the Brahma-hole, one should

see Puru~a with sakti as his own Atma. Then his manas is absorbed there. That man attains

kaivalya who understands the gems, moonlight, nada, bindu, and the seat of Mahesvara (the

great L~rd).

ఓం సహ నావవతు .. సహ నౌ భునక్తు ..

సహ వీర్యం కరవావహై ..

తేజస్వినావధీతమస్తు మా విద్విషావహై ..

ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః ..

ఇతి ధ్యానబిందూపనిషత్సమాప్తా ..