Vijñāna Bhairava Tantra verses - विज्ञान भैरव तन्त्र

विज्ञान भैरव तन्त्र

Vijñāna Bhairava Tantra

Meaning and expanded commentary in progress

श्री देव्युवाच।
śrī devyuvāca |
శ్రీ దేవ్యువాచ।

श्री देवि उवाच śrī devi uvāca శ్రీ దేవి ఉవాచ = auspicious goddess says

Verse 1

श्रुतं देव मया सर्वं रुद्रयामलसम्भवम्।
त्रिकभेदमशेषेण सारात्सारविभागशः॥ १॥
śrutaṁ deva mayā sarvaṁ rudrayāmalasambhavam |
trikabhedamaśeṣeṇa sārātsāravibhāgaśaḥ || 1 ||
శ్రుతం దేవ మయా సర్వం రుద్రయామలసమ్భవమ్।
త్రికభేదమశేషేణ సారాత్సారవిభాగశః॥ ౧॥

श्रुतं śrutaṃ శ్రుతం = heard [I have heard]; देव  deva  దేవ = Oh Divine One!; मया  mayā  మయా = by me; सर्वं  sarvaṃ  సర్వం = all; रुद्रयामलसम्भवम्  rudrayāmalasambhavam రుద్రయామలసమ్భవమ్ = that has emerged from the Rudrayaamala Tantra; त्रिक trika త్రిక = group of three;  भेदम्  bhedam భేదమ్ = divisions; अशेषेण aśeṣeṇa  అశేషేణ = entire or whole; सारात् sārāt సారాత్ सार sāra  సార = the quintessence; विभागशः vibhāgaśaḥ విభాగశః - division wise or section wise॥ 1॥

Oh Divine One! I have heard all in details that has been revealed from the union of Rudra and his Sakti or that has been conveyed by the Rudrayaamala Tantra. I have also understood the Trika or three divisions or sections of Sakti that forms quintessence of knowledge.

Here we need to understand what Trika is and how the three divisions or sections of Sakti has emerged or how the evolution happened. Sankhya yoga or the Sarirakopanishat explains this in another way.

śārīrakopaniṣat says:

उन्मीलितनिमीलितमध्यस्थजीवपरमात्मनोर्मध्ये जीवात्मा क्षेत्रज्ञ इति विज्ञायते ॥
ఉన్మీలితనిమీలితమధ్యస్థజీవపరమాత్మనోర్మధ్యే జీవాత్మా క్షేత్రజ్ఞ ఇతి విజ్ఞాయతే ॥
unmīlitanimīlitamadhyasthajīvaparamātmanormadhye jīvātmā kṣetrajña iti vijñāyate ||

Know that this is a fact that the jiva/ individual soul appears/manifests and disappears/unmanifests in between the states of jivatma and paramatma.

बुद्धिकर्मेन्द्रियप्राणपञ्चकैर्मनसा धिया ।
शरीरं सप्तदशभिः सूक्ष्मं तल्लिङ्गमुच्यते ॥ ५॥

బుద్ధికర్మేన్ద్రియప్రాణపఞ్చకైర్మనసా ధియా ।
శరీరం సప్తదశభిః సూక్ష్మం తల్లిఙ్గముచ్యతే ॥ ౫॥

buddhikarmendriyaprāṇapañcakairmanasā dhiyā |
śarīraṁ saptadaśabhiḥ sūkṣmaṁ talliṅgamucyate || 5||

The Buddhi/Intellect; the Manas/mind; the five subtle elements / tanmātras: shabda/sound, sparsha/sense of touch, rupa/form, rasa/taste and gandha/smell; the five Organs of Perception or pancha Jnanendriyas: Eyes, Ears, Nose, Tongue, and Body/skin and the five Organs of Action or pancha Karmendriyas: Hands, Legs, Vocal apparatus, Urino-genital organs, and Anus; these seventeen will manifest into the subtle Lingasarira.

मनो बुद्धिरहङ्कारः खानिलाग्निजलानि भूः ।
एताः प्रकृतयस्त्वष्टौ विकाराः षोडशापरे ॥ ६॥

మనో బుద్ధిరహఙ్కారః ఖానిలాగ్నిజలాని భూః ।
ఏతాః ప్రకృతయస్త్వష్టౌ వికారాః షోడశాపరే ॥ ౬॥

mano buddhirahaṅkāraḥ khānilāgnijalāni bhūḥ |
etāḥ prakṛtayastvaṣṭau vikārāḥ ṣoḍaśāpare || 6||

The manas/mind, Buddhi/intellect, ahaṅkāra/ego, ākāśa/ether, air/vāyu, fire/agni, water/jalam, and earth/bhu — these are the eight-fold differentiation of prakriti (or matter) and these get transformed and expresses themselves in 16 ways.

The eight-fold differentiation is also expressed by Bhagavan Krishna in the Bhagavadgita in Chapter 7 verse 4.

भूमिरापोऽनलो वायुः खं मनो बुद्धिरेव च ।
अहङ्कार इतीयं मे भिन्ना प्रकृतिरष्टधा ॥ ७-४॥

భూమిరాపోఽనలో వాయుః ఖం మనో బుద్ధిరేవ చ ।
అహఙ్కార ఇతీయం మే భిన్నా ప్రకృతిరష్టధా ॥ ౭-౪॥

bhūmirāpo'nalo vāyuḥ khaṁ mano buddhireva ca |
ahaṅkāra itīyaṁ me bhinnā prakṛtiraṣṭadhā || 7-4||

My manifested nature (Prakriti) has an eightfold differentiation: bhūmi/earth, āpaH/water, analaH/fire, vāyuH/air, kham/ākāśa/ether, sensory mind (manas), intelligence (buddhi), and egoism (ahaṁkāra).

श्रोत्रं त्वक्चक्षुषी जिह्वा घ्राणं चैव तु पञ्चमम् । 
पायूपस्थौ करौ पादौ वाक्चैव दशमी मता ॥ ७॥

శ్రోత్రం త్వక్చక్షుషీ జిహ్వా ఘ్రాణం చైవ తు పఞ్చమమ్ । 
పాయూపస్థౌ కరౌ పాదౌ వాక్చైవ దశమీ మతా ॥ ౭॥

śrotraṁ tvakcakṣuṣī jihvā ghrāṇaṁ caiva tu pañcamam |
pāyūpasthau karau pādau vākcaiva daśamī matā || 7||

The 10 are the five organs of perception or pancha Jnanendriyas: Eyes, Ears, Nose, Tongue, and Body/skin; and the five organs of action or pancha Karmendriyas: Hands, Legs, Vocal apparatus, Urino-genital organs, and Anus.

शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च ।
त्रयोविंशतिरेतानि तत्त्वानि प्रकृतानि तु ।
चतुर्विंशतिरव्यक्तं प्रधानं पुरुषः परः ॥ ८॥

శబ్దః స్పర్శశ్చ రూపం చ రసో గన్ధస్తథైవ చ ।
త్రయోవింశతిరేతాని తత్త్వాని ప్రకృతాని తు ।
చతుర్వింశతిరవ్యక్తం ప్రధానం పురుషః పరః ॥ ౮॥

śabdaḥ sparśaśca rūpaṁ ca raso gandhastathaiva ca |
trayoviṁśatiretāni tattvāni prakṛtāni tu |
caturviṁśatiravyaktaṁ pradhānaṁ puruṣaḥ paraḥ || 8||
Know that the manifestation of jiva expresses with the help of 24 primordial qualities with Purusha or the avyakta (the unmanifested One) as prime.

• Four: Manas/mind, buddhi/intellect, ahaṁkāra/ego, chittam/impression (4)
• Five elements of nature/ pancha bhutas: Earth, Water, Fire, Air and ākāśa/Ether (9)
• Five subtle elements / tanmātras: shabda/sound, sparsha/sense of touch, rupa/form, rasa/taste and gandha/smell (14)
• Five Organs of Perception or pancha Jnanendriyas: Eyes, Ears, Nose, Tongue, and Body/skin (19)
• Five Organs of Action or pancha Karmendriyas: Hands, Legs, Vocal apparatus, Urino-genital organs, and Anus. (24)
• Purusha/avyakta (25)

The amarkosha says kṣetrajña ātmā puruṣaḥ pradhānaṁ prakṛtiḥ striyām क्षेत्रज्ञ आत्मा पुरुषः प्रधानं प्रकृतिः स्त्रियाम् క్షేత్రజ్ఞ ఆత్మా పురుషః ప్రధానం ప్రకృతిః స్త్రియామ్ (1.4.310) - The conscious principle in the corporeal frame is ātmā; the Supreme being or the Soul of the Universe is the pre-eminent one and the fundamental one; and the Nature is the original producer of the material world.

The Sankhya philosophy given by sage Kapila also mentions the same. Sage Kapila mentions that what we see as the manifested Universe has evoluted from the Unmanifested or Nothingness. The ONE which is ever present is called as Purusha which is Universal Awareness and Universal Consciousness. This is the unmanifested non-form of the Universe. This when gets expressed into manifested form is called as Prakruti which will have limited consciousness and hence called as unconscious. (The word consciousness here should not be considered as the word that we use in general forms that of related to mind.)

The Prakruti gets expressed into the Cosmos that we perceive and see. For this Prakruti to get expressed in various forms, it splits into three characteristics called as Triguna - Sattwa, Rajas and Tamas. While the Rajas characteristic takes care of activity, the Tamas characteristic takes care of the inertia. The Sattwa characteristic takes care of the equilibrium of activity and inertia. Whatever we see, perceive and experience in this cosmos is a combination or recombination of these three characteristics.

While the three characteristics makes the framework for the manifestation of the cosmos, it is further manifested into 23 elements. The first is the Mahat tattwa which forms the basis for the Buddhi or Cosmic Intelligence. The Buddhi gives rise to Ahankara. Ahankara with the help of Sattwa characteristic expresses into the subtle substance of thoughts called as Mind, 5 organs of perception called Jnanendriyas, 5 organs of action called Karmendriyas. The same Ahankara with the help of Tamas characteristic expresses into the 5 gross elements called Pancha Bhutas and 5 subtle elements called Pancha tanmātras and the Pancha vāyus. The Rajas characteristic provides energy for the evolution and existence of these 24 elements (see Figure 1).

Figure 1 - Evolution of Unmanifest

While the above figure depicts the evolution of Unmanifested Cosmos into manifested Cosmos basis Sānkhya yoga and śārīrakopaniṣat, Kashmiri Shaivism depicts in the same way with slight change in the terminology. See Figure 2.

Figure 2

Since the subtlest part of these 24 elements is mind, the Saints advice to quieten the mind and prescribe various methods of practices. While the Yama, Niyama, Asana methods of practice reduce the effect of Rajas characteristic; the Prānayama, Pratyāhara reduces the effect of Tamas Characteristc and makes the aspirant to look into its mind through Dhārana. During the Dhyāna the mind is perceived as something else. And, during Samādhi the mind is treated as nothing but a bundle of thoughts and is just a wave which is part of the ocean, hence is completely ignored. This rises to Atma Jnāna where the aspirant (henceforth called as Spirit) clearly realizes that It (He/She) is not only different from Prakruti and also a part of it which was its temporary existence and is beyond the three characteristics or Triguna and goes beyond duality. Then Once the Spirit completely realizes the transitoriness and the impermanence of the manifested cosmos as only an expression of the Purusha or the Unmanifested, It merges into That - rather is constantly in that Universal Awareness.

Verse 2

अद्यापि न निवृत्तो मे संशयः परमेश्वर।
किं रूपं तत्त्वतो देव शब्दराशिकलामयम्॥ २॥
adyāpi na nivṛtto me saṁśayaḥ parameśvara |
kiṁ rūpaṁ tattvato deva śabdarāśikalāmayam || 2 ||
అద్యాపి న నివృత్తో మే సంశయః పరమేశ్వర।
కిం రూపం తత్త్వతో దేవ శబ్దరాశికలామయమ్॥ ౨॥

अद्यापि adyāpi అద్యాపి = yet; न निवृत्तः na nivṛttaḥ న నివృత్తః = not cleared; मे me మే = my; संशयः saṃśayaḥ సంశయః = doubts; परमेश्वर parameśvara పరమేశ్వర = Oh Supreme One!; किं रूपं kiṃ rūpaṃ కిం రూపం = in what form; तत्त्वतः tattvataḥ తత్త్వతః = in essence; देव deva  దేవ = Oh Divine One!; शब्दराशि śabdarāśi శబ్దరాశి = cluster or multitude of letters; कलामयम् kalāmayam కలామయమ్ = the creatrix or the creative energy of the Divine॥ २॥

Oh Supreme One! My doubts are not yet cleared. In what form thine essence is manifested?  What is Thine real essence? Does it consists of energies of multitude of letters from a अ అ to kṣa क्ष క్ష?

Verse 3

किं वा नवात्मभेदेन भैरवे भैरवाकृतौ।
त्रिशिरोभेदभिन्नं वा किं वा शक्तित्रयात्मकम्॥ ३॥
kiṁ vā navātmabhedena bhairave bhairavākṛtau |
triśirobhedabhinnaṁ vā kiṁ vā śaktitrayātmakam || 3 ||
కిం వా నవాత్మభేదేన భైరవే భైరవాకృతౌ।
త్రిశిరోభేదభిన్నం వా కిం వా శక్తిత్రయాత్మకమ్॥ ౩॥

किं वा kiṃ vā కిం వా = or else; नवात्मभेदेन navātmabhedena నవాత్మభేదేన = piercing of the nine atmas; भैरवे bhairave భైరవే = in Bhairava; भैरव आकृतौ bhairava ākṛtau భైరవ ఆకృతౌ = in the form or state of Bhairava; त्रिशिरः triśiraḥ త్రిశిరః = the three flows; भेद bheda భేద = penetration; अभिन्नं abhinnaṃ అభిన్నం = not different from; वा vā వా = or; किं वा kiṃ = what; vā  కిం వా = or; शक्ति त्रयात्मकम् śakti trayātmakam శక్తి త్రయాత్మకమ్ = three kinds of Shakti॥ 3॥

Does it consists of piercing or going through the nine distinct designs or the nine states or the nine atmas [1. prakriti प्रकृती; 2. Purusa पुरुशः; 3. Five Kanchukas कञ्चुक; 4. Maya माय; 5. Pure state of knowledge (shuddhavidya शुद्धविद्या); 6. Pure state of knowledge and action (isvara  ईश्वर); 7. Establishment in knowledge and action (sadaashiva सदाशिव); 8. Universal Energy (shakti शक्ति); and 9. Holder of Universal Energy (shiva शिव)] and one has to tread on this path for the realization of essential nature of Bhairava? The nine forms that one has to pierce through are transcend are none other than the nine chakras [1. muladhara, 2. swadhishthana, 3. manipura, 4. anahata, 5. vishuddhi, 6. ajna, 7. sahasrara, 8. shakti kalaa, and 9. shiva kalaa]. Or does it consists of that, where one has to tread on the path of three energy flows. The three energy flows are none other than the energy flows through the three principal nadis - Ida इड, Pingala पिङ्गल and Sushumna सुषुम्न (parā, parāparā, and aparā) trisiro (from aparā to parāparā; from parāparā to parā and from parā to parāparā, from parāparā to aparā)? Please tell me my Lord.

The balancing of energy channels (nadis) and the energy centers (chakras) - in a way, balancing of energy is very important. Let us look at the various energy centers along the spine.

1. मूलाधार mūlādhāra మూలాధార - coccygeal - sexual and adrenal gland
2. स्वाधिष्ठान svādhiṣṭhāna స్వాధిష్ఠాన - sacral - sexual glands
3. मणिपुर maṇipura మణిపుర - lumbar - pancreatic glands
4. अनाहत anāhata అనాహత - dorsal - thymus gland
5. विशुद्ध viśuddha విశుద్ధ - cervical - thyroid gland
6. ताळु tāḻu తాళు - medulla oblanganta; आज्ञा ājñā ఆజ్ఞా - pituitary gland
7. सहस्रार sahasrāra సహస్రార - pineal gland
8. शक्ति कळा śakti kaḻā శక్తి కళా - Universal Energy
9. शिव कळा śiva kaḻā శివ కళా - Universal Consciousness

While the first 7 are along the spine in the physical body, the last two are above the head beyond the physical body.

1. मूलाधार mūlādhāra మూలాధార - coccygeal - sexual and adrenal gland / the root chakra/ the base energy center/ the earth chakra: This is located at the base of spine at the tail bone in the region of coccygeal plexus. This chakra is associated with adrenal glands, blood and overall general health, and deals at the survival level, and is blocked by fear. To activate or let the energy flow through this chakra, one has to overcome fear. One has to let go all kinds of fears including fear of losing oneself. Whatever one imagines or fears of, is not real. If one is worried of survival or fear of survival, one has to let go that fear also and be free and then transcend to the higher chakra svādhiṣṭhāna.

2. स्वाधिष्ठान svādhiṣṭhāna స్వాధిష్ఠాన - sacral - sexual glands / the water chakra - This is located at the central portion of the abdomen (between navel and pelvis) three inches above the mūlādhāra and deals with desire and is blocked by sense of guilt. This chakra is associated with desire of procreation and urino genital organs. To activate or let the energy flow through this chakra, one has to let go the guilt. What is one trying to blame for, what exactly is making one to go away from the reality or preventing to accept the reality? The best way to overcome is to accept the reality and whatever is - it is as is - it can neither be changed or modified, and whatever it is - it is the way it is supposed to be, whatever it is happening in this moment - it is the way it is supposed to happen. Accept everything as is and let go everything, every phenomenon and every concept. Because, there is nothing one can do to change the present situation. To change the future, there could be infinite possibilities. But, the present is as it is. Hence, when one can accept it, then one can let go and become free and transcend to the higher chakra maṇipura.

3. मणिपुर maṇipura మణిపుర - lumbar - pancreatic glands /the fire chakra - This is located at the central portion 3/4th inch  just below the navel region or the solar plexus. Physiologically this chakra is associated with pancreas, liver, stomach and adrenal glands. This is the fire chakra. This is one chakra from where all the 72,000 nadis (energy channels) start and this is the chakra that supplies energy to the rest of the body through these 72,000 nadis. This chakra is generally blocked by shame. One has to question oneself - what am I ashamed of? what are my biggest disappointments? Once we overcome this emotion, we can balance this chakra and can transcend to the next chakra anāhata. This transcendence can happen only when we accept everything as it is in the present moment. Then and then only we can send balanced energy to all the body regions through these 72,000 nadis and can transcend to the higher chakra.

4. अनाहत anāhata అనాహత - dorsal - thymus gland - This is called as heart chakra and is located at soft spot at the middle/central portion of chest.

Verse 4

नादबिन्दुमयं वापि किं चन्द्रार्धनिरोधिकाः।
चक्रारूढमनच्कं वा किं वा शक्तिस्वरूपकम्॥ ४॥
nādabindumayaṁ vāpi kiṁ candrārdhanirodhikāḥ |
cakrārūḍhamanackaṁ vā kiṁ vā śaktisvarūpakam || 4 ||
నాదబిన్దుమయం వాపి కిం చన్ద్రార్ధనిరోధికాః।
చక్రారూఢమనచ్కం వా కిం వా శక్తిస్వరూపకమ్॥ ౪॥

Verse 5

परापरायाः सकलमपरायाश्च वा पुनः।
पराया यदि तद्वत्स्यात्परत्वं तद् विरुध्यते॥ ५॥
parāparāyāḥ sakalamaparāyāśca vā punaḥ |
parāyā yadi tadvatsyātparatvaṁ tad virudhyate || 5 ||
పరాపరాయాః సకలమపరాయాశ్చ వా పునః।
పరాయా యది తద్వత్స్యాత్పరత్వం తద్ విరుధ్యతే॥ ౫॥

Verse 6

न हि वर्णविभेदेन देहभेदेन वा भवेत्।
परत्वं निष्कलत्वेन सकलत्वे न तद् भवेत्॥ ६॥
na hi varṇavibhedena dehabhedena vā bhavet|
paratvaṁ niṣkalatvena sakalatve na tad bhavet|| 6 ||
న హి వర్ణవిభేదేన దేహభేదేన వా భవేత్।
పరత్వం నిష్కలత్వేన సకలత్వే న తద్ భవేత్॥ ౬॥

प्रसादं कुरु मे नाथ निःशेषं चिन्द्धि संशयम्।
prasādaṁ kuru me nātha niḥśeṣaṁ cinddhi saṁśayam |
ప్రసాదం కురు మే నాథ నిఃశేషం చిన్ద్ధి సంశయమ్।

भैरव उवाच।
bhairava uvāca |
భైరవ ఉవాచ।

Verse 7

साधु साधु त्वया पृष्टं तन्त्रसारम् इदम् प्रिये॥ ७॥
sādhu sādhu tvayā pṛṣṭaṁ tantrasāram idam priye || 7 ||
సాధు సాధు త్వయా పృష్టం తన్త్రసారమ్ ఇదమ్ ప్రియే॥ ౭॥

Verse 8

गूहनीयतमम् भद्रे तथापि कथयामि ते।
यत्किञ्चित्सकलं रूपं भैरवस्य प्रकीर्तितम्॥ ८॥
gūhanīyatamam bhadre tathāpi kathayāmi te |
yatkiñcitsakalaṁ rūpaṁ bhairavasya prakīrtitam || 8 ||
గూహనీయతమమ్ భద్రే తథాపి కథయామి తే।
యత్కిఞ్చిత్సకలం రూపం భైరవస్య ప్రకీర్తితమ్॥ ౮॥

Verse 9

तद् असारतया देवि विज्ञेयं शक्रजालवत्।
मायास्वप्नोपमं चैव गन्धर्वनगरभ्रमम्॥ ९॥
tad asāratayā devi vijñeyaṁ śakrajālavat|
māyāsvapnopamaṁ caiva gandharvanagarabhramam || 9 ||
తద్ అసారతయా దేవి విజ్ఞేయం శక్రజాలవత్।
మాయాస్వప్నోపమం చైవ గన్ధర్వనగరభ్రమమ్॥ ౯॥

Verse 10

ध्यानार्थम् भ्रान्तबुद्धीनां क्रियाडम्बरवर्तिनाम्।
केवलं वर्णितम् पुंसां विकल्पनिहतात्मनाम्॥ १०॥
dhyānārtham bhrāntabuddhīnāṁ kriyāḍambaravartinām |
kevalaṁ varṇitam puṁsāṁ vikalpanihatātmanām || 10 ||
ధ్యానార్థమ్ భ్రాన్తబుద్ధీనాం క్రియాడమ్బరవర్తినామ్।
కేవలం వర్ణితమ్ పుంసాం వికల్పనిహతాత్మనామ్॥ ౧౦॥

Verse 11

तत्त्वतो न नवात्मासौ शब्दराशिर् न भैरवः।
न चासौ त्रिशिरा देवो न च शक्तित्रयात्मकः॥ ११॥
tattvato na navātmāsau śabdarāśir na bhairavaḥ |
na cāsau triśirā devo na ca śaktitrayātmakaḥ || 11 ||
తత్త్వతో న నవాత్మాసౌ శబ్దరాశిర్ న భైరవః।
న చాసౌ త్రిశిరా దేవో న చ శక్తిత్రయాత్మకః॥ ౧౧॥

Verse 12

नादबिन्दुमयो वापि न चन्द्रार्धनिरोधिकाः।
न चक्रक्रमसम्भिन्नो न च शक्तिस्वरूपकः॥ १२॥
nādabindumayo vāpi na candrārdhanirodhikāḥ |
na cakrakramasambhinno na ca śaktisvarūpakaḥ || 12 ||
నాదబిన్దుమయో వాపి న చన్ద్రార్ధనిరోధికాః।
న చక్రక్రమసమ్భిన్నో న చ శక్తిస్వరూపకః॥ ౧౨॥

Verse 13

अप्रबुद्धमतीनां हि एता बलविभीषिकाः।
मातृमोदकवत्सर्वं प्रवृत्त्यर्थम् उदाहृतम्॥ १३॥
aprabuddhamatīnāṁ hi etā balavibhīṣikāḥ |
mātṛmodakavatsarvaṁ pravṛttyartham udāhṛtam || 13 ||
అప్రబుద్ధమతీనాం హి ఏతా బలవిభీషికాః।
మాతృమోదకవత్సర్వం ప్రవృత్త్యర్థమ్ ఉదాహృతమ్॥ ౧౩॥

Verse 14

दिक्कालकलनोन्मुक्ता देशोद्देशाविशेषिनी।
व्यपदेष्टुमशक्यासाव् अकथ्या परमार्थतः॥ १४॥
dikkālakalanonmuktā deśoddeśāviśeṣinī |
vyapadeṣṭumaśakyāsāv akathyā paramārthataḥ || 14 ||
దిక్కాలకలనోన్ముక్తా దేశోద్దేశావిశేషినీ।
వ్యపదేష్టుమశక్యాసావ్ అకథ్యా పరమార్థతః॥ ౧౪॥

Verse 15

अन्तःस्वानुभवानन्दा विकल्पोन्मुक्तगोचरा।
यावस्था भरिताकारा भैरवी भैरवात्मनः॥ १५॥
antaḥsvānubhavānandā vikalponmuktagocarā |
yāvasthā bharitākārā bhairavī bhairavātmanaḥ || 15 ||
అన్తఃస్వానుభవానన్దా వికల్పోన్ముక్తగోచరా।
యావస్థా భరితాకారా భైరవీ భైరవాత్మనః॥ ౧౫॥

Verse 16

तद् वपुस् तत्त्वतो ज्ञेयं विमलं विश्वपूरणम्।
एवंविधे परे तत्त्वे कः पूज्यः कश्च तृप्यति॥ १६॥
tad vapus tattvato jñeyaṁ vimalaṁ viśvapūraṇam |
evaṁvidhe pare tattve kaḥ pūjyaḥ kaśca tṛpyati || 16 ||
తద్ వపుస్ తత్త్వతో జ్ఞేయం విమలం విశ్వపూరణమ్।
ఏవంవిధే పరే తత్త్వే కః పూజ్యః కశ్చ తృప్యతి॥ ౧౬॥

Verse 17

एवंविधा भैरवस्य यावस्था परिगीयते।
सा परा पररूपेण परा देवी प्रकीर्तिता॥ १७॥
evaṁvidhā bhairavasya yāvasthā parigīyate |
sā parā pararūpeṇa parā devī prakīrtitā || 17 ||
ఏవంవిధా భైరవస్య యావస్థా పరిగీయతే।
సా పరా పరరూపేణ పరా దేవీ ప్రకీర్తితా॥ ౧౭॥

Verse 18

शक्तिशक्तिमतोर् यद्वद् अभेदः सर्वदा स्थितः।
अतस् तद्धर्मधर्मित्वात्परा शक्तिः परात्मनः॥ १८॥
śaktiśaktimator yadvad abhedaḥ sarvadā sthitaḥ |
atas taddharmadharmitvātparā śaktiḥ parātmanaḥ || 18 ||
శక్తిశక్తిమతోర్ యద్వద్ అభేదః సర్వదా స్థితః।
అతస్ తద్ధర్మధర్మిత్వాత్పరా శక్తిః పరాత్మనః॥ ౧౮॥

Verse 19

न वह्नेर् दाहिका शक्तिर् व्यतिरिक्ता विभाव्यते।
केवलं ज्ञानसत्तायाम् प्रारम्भोऽयम् प्रवेशने॥ १९॥
na vahner dāhikā śaktir vyatiriktā vibhāvyate |
kevalaṁ jñānasattāyām prārambho'yam praveśane || 19 ||
న వహ్నేర్ దాహికా శక్తిర్ వ్యతిరిక్తా విభావ్యతే।
కేవలం జ్ఞానసత్తాయామ్ ప్రారమ్భోఽయమ్ ప్రవేశనే॥ ౧౯॥

Verse 20

शक्त्यवस्थाप्रविष्टस्य निर्विभागेन भावना।
तदासौ शिवरूपी स्यात्शैवी मुखम् इहोच्यते॥ २०॥
śaktyavasthāpraviṣṭasya nirvibhāgena bhāvanā |
tadāsau śivarūpī syātśaivī mukham ihocyate || 20 ||
శక్త్యవస్థాప్రవిష్టస్య నిర్విభాగేన భావనా।
తదాసౌ శివరూపీ స్యాత్శైవీ ముఖమ్ ఇహోచ్యతే॥ ౨౦॥

Verse 21

यथालोकेन दीपस्य किरणैर् भास्करस्य च।
ज्ञायते दिग्विभागादि तद्वच् चक्त्या शिवः प्रिये॥ २१॥
yathālokena dīpasya kiraṇair bhāskarasya ca |
jñāyate digvibhāgādi tadvac caktyā śivaḥ priye || 21 ||
యథాలోకేన దీపస్య కిరణైర్ భాస్కరస్య చ।
జ్ఞాయతే దిగ్విభాగాది తద్వచ్ చక్త్యా శివః ప్రియే॥ ౨౧॥

श्री देव्युवाच।
śrī devyuvāca |
శ్రీ దేవ్యువాచ।

Verse 22

देवदेव त्रिशूलाङ्क कपालकृतभूषण।
दिग्देशकालशून्या च व्यपदेशविवर्जिता॥ २२॥
devadeva triśūlāṅka kapālakṛtabhūṣaṇa |
digdeśakālaśūnyā ca vyapadeśavivarjitā || 22 ||
దేవదేవ త్రిశూలాఙ్క కపాలకృతభూషణ।
దిగ్దేశకాలశూన్యా చ వ్యపదేశవివర్జితా॥ ౨౨॥

Verse 23

यावस्था भरिताकारा भैरवस्योपलभ्यते।
कैर् उपायैर् मुखं तस्य परा देवि कथम् भवेत्।
यथा सम्यग् अहं वेद्मि तथा मे ब्रूहि भैरव॥ २३॥
yāvasthā bharitākārā bhairavasyopalabhyate |
kair upāyair mukhaṁ tasya parā devi katham bhavet|
yathā samyag ahaṁ vedmi tathā me brūhi bhairava || 23 ||
యావస్థా భరితాకారా భైరవస్యోపలభ్యతే।
కైర్ ఉపాయైర్ ముఖం తస్య పరా దేవి కథమ్ భవేత్।
యథా సమ్యగ్ అహం వేద్మి తథా మే బ్రూహి భైరవ॥ ౨౩॥

भैरव उवाच 

Bhairava uvāca |

Verse 24

ऊर्ध्वे प्राणो ह्यधो जीवो विसर्गात्मा परोच्चरेत्।
उत्पत्तिद्वितयस्थाने भरणाद् भरिता स्थितिः॥ २४॥

ūrdhve prāṇo hyadho jīvo visargātmā paroccaret|
utpattidvitayasthāne bharaṇād bharitā sthitiḥ || 24 ||
ఊర్ధ్వే ప్రాణో హ్యధో జీవో విసర్గాత్మా పరోచ్చరేత్।
ఉత్పత్తిద్వితయస్థానే భరణాద్ భరితా స్థితిః॥ ౨౪॥

Verse 25

मरुतोऽन्तर् बहिर् वापि वियद्युग्मानिवर्तनात्।

भैरव्या भैरवस्येत्थम् भैरवि व्यज्यते वपुः॥ २५॥
maruto'ntar bahir vāpi viyadyugmānivartanāt|

bhairavyā bhairavasyettham bhairavi vyajyatevapuḥ || 25 ||
మరుతోఽన్తర్ బహిర్ వాపి వియద్యుగ్మానివర్తనాత్।
భైరవ్యా భైరవస్యేత్థమ్ భైరవి వ్యజ్యతే వపుః॥ ౨౫॥

Verse 26

न व्रजेन्न विशेच्छक्तिर्मरुद्रूपा विकासिते।
निर्विकल्पतया मध्ये तया भैरवरूपता॥२६॥
na vrajenna viśecchaktirmarudrūpā vikāsite।
nirvikalpatayā madhye tayā bhairavarūpatā॥26॥
న వ్రజేన్న విశేచ్ఛక్తిర్మరుద్రూపా వికాసితే।
నిర్వికల్పతయా మధ్యే తయా భైరవరూపతా॥౨౬॥

Verse 27

कुम्भिता रेचिता वापि पूरिता वा यदा भवेत्।
तदन्ते शान्तनामासौ शक्त्या शान्तः प्रकाशते॥ २७॥
kumbhitā recitā vāpi pūritā vā yadā bhavet|
tadante śāntanāmāsau śaktyā śāntaḥ prakāśate || 27 ||
కుమ్భితా రేచితా వాపి పూరితా వా యదా భవేత్।
తదన్తే శాన్తనామాసౌ శక్త్యా శాన్తః ప్రకాశతే॥ ౨౭॥

Verse 28

आमूलात्किरणाभासां सूक्ष्मात्सूक्ष्मतरात्मिकम्।
चिन्तयेत्तां द्विषट्कान्ते श्याम्यन्तीम् भैरवोदयः॥ २८॥
āmūlātkiraṇābhāsāṁ sūkṣmātsūkṣmatarātmikam |
cintayettāṁ dviṣaṭkānte śyāmyantīm bhairavodayaḥ || 28 ||
ఆమూలాత్కిరణాభాసాం సూక్ష్మాత్సూక్ష్మతరాత్మికమ్।
చిన్తయేత్తాం ద్విషట్కాన్తే శ్యామ్యన్తీమ్ భైరవోదయః॥ ౨౮॥

Verse 29

उद्गच्चन्तीं तडित्रूपाम् प्रतिचक्रं क्रमात्क्रमम्।
ऊर्ध्वं मुष्टित्रयं यावत्तावद् अन्ते महोदयः॥ २९॥
udgaccantīṁ taḍitrūpām praticakraṁ kramātkramam |
ūrdhvaṁ muṣṭitrayaṁ yāvattāvad ante mahodayaḥ || 29 ||
ఉద్గచ్చన్తీం తడిత్రూపామ్ ప్రతిచక్రం క్రమాత్క్రమమ్।
ఊర్ధ్వం ముష్టిత్రయం యావత్తావద్ అన్తే మహోదయః॥ ౨౯॥

Verse 30

क्रमद्वादशकं सम्यग् द्वादशाक्षरभेदितम्।
स्थूलसूक्ष्मपरस्थित्या मुक्त्वा मुक्त्वान्ततः शिवः॥ ३०॥
kramadvādaśakaṁ samyag dvādaśākṣarabheditam |
sthūlasūkṣmaparasthityā muktvā muktvāntataḥ śivaḥ || 30 ||
క్రమద్వాదశకం సమ్యగ్ ద్వాదశాక్షరభేదితమ్।
స్థూలసూక్ష్మపరస్థిత్యా ముక్త్వా ముక్త్వాన్తతః శివః॥ ౩౦॥

Verse 31

तयापूर्याशु मूर्धान्तं भङ्क्त्वा भ्रूक्षेपसेतुना।
निर्विकल्पं मनः कृत्वा सर्वोर्ध्वे सर्वगोद्गमः॥ ३१॥
tayāpūryāśu mūrdhāntaṁ bhaṅktvā bhrūkṣepasetunā |
nirvikalpaṁ manaḥ kṛtvā sarvordhve sarvagodgamaḥ || 31 ||
తయాపూర్యాశు మూర్ధాన్తం భఙ్క్త్వా భ్రూక్షేపసేతునా।
నిర్వికల్పం మనః కృత్వా సర్వోర్ధ్వే సర్వగోద్గమః॥ ౩౧॥

Verse 32

शिखिपक्षैश् चित्ररूपैर् मण्डलैः शून्यपञ्चकम्।
ध्यायतोऽनुत्तरे शून्ये प्रवेशो हृदये भवेत्॥ ३२॥
śikhipakṣaiś citrarūpair maṇḍalaiḥ śūnyapañcakam |
dhyāyato'nuttare śūnye praveśo hṛdaye bhavet|| 32 ||
శిఖిపక్షైశ్ చిత్రరూపైర్ మణ్డలైః శూన్యపఞ్చకమ్।
ధ్యాయతోఽనుత్తరే శూన్యే ప్రవేశో హృదయే భవేత్॥ ౩౨॥

Verse 33

ईदृशेन क्रमेणैव यत्र कुत्रापि चिन्तना।
शून्ये कुड्ये परे पात्रे स्वयं लीना वरप्रदा॥ ३३॥
īdṛśena krameṇaiva yatra kutrāpi cintanā |
śūnye kuḍye pare pātre svayaṁ līnā varapradā || 33 ||
ఈదృశేన క్రమేణైవ యత్ర కుత్రాపి చిన్తనా।
శూన్యే కుడ్యే పరే పాత్రే స్వయం లీనా వరప్రదా॥ ౩౩॥

Verse 34

कपालान्तर् मनो न्यस्य तिष्ठन् मीलितलोचनः।
क्रमेण मनसो दार्ढ्यात्लक्षयेत्लष्यम् उत्तमम्॥ ३४॥
kapālāntar mano nyasya tiṣṭhan mīlitalocanaḥ |
krameṇa manaso dārḍhyātlakṣayetlaṣyam uttamam || 34 ||
కపాలాన్తర్ మనో న్యస్య తిష్ఠన్ మీలితలోచనః।
క్రమేణ మనసో దార్ఢ్యాత్లక్షయేత్లష్యమ్ ఉత్తమమ్॥ ౩౪॥

Verse 35

मध्यनाडी मध्यसंस्था बिससूत्राभरूपया।
ध्यातान्तर्व्योमया देव्या तया देवः प्रकाशते॥ ३५॥
madhyanāḍī madhyasaṁsthā bisasūtrābharūpayā |
dhyātāntarvyomayā devyā tayā devaḥ prakāśate || 35 ||
మధ్యనాడీ మధ్యసంస్థా బిససూత్రాభరూపయా।
ధ్యాతాన్తర్వ్యోమయా దేవ్యా తయా దేవః ప్రకాశతే॥ ౩౫॥

Verse 36

कररुद्धदृगस्त्रेण भ्रूभेदाद् द्वाररोधनात्।
दृष्टे बिन्दौ क्रमाल् लीने तन्मध्ये परमा स्थितिः॥ ३६॥
kararuddhadṛgastreṇa bhrūbhedād dvārarodhanāt|
dṛṣṭe bindau kramāl līne tanmadhye paramā sthitiḥ || 36 ||
కరరుద్ధదృగస్త్రేణ భ్రూభేదాద్ ద్వారరోధనాత్।
దృష్టే బిన్దౌ క్రమాల్ లీనే తన్మధ్యే పరమా స్థితిః॥ ౩౬॥

Verse 37

धामान्तःक्षोभसम्भूतसूक्ष्माग्नितिलकाकृतिम्।
बिन्दुं शिखान्ते हृदये लयान्ते ध्यायतो लयः॥ ३७॥
dhāmāntaḥkṣobhasambhūtasūkṣmāgnitilakākṛtim |
binduṁ śikhānte hṛdaye layānte dhyāyato layaḥ || 37 ||
ధామాన్తఃక్షోభసమ్భూతసూక్ష్మాగ్నితిలకాకృతిమ్।
బిన్దుం శిఖాన్తే హృదయే లయాన్తే ధ్యాయతో లయః॥ ౩౭॥

Verse 38

अनाहते पात्रकर्णेऽभग्नशब्दे सरिद्द्रुते।
शब्दब्रह्मणि निष्णातः परम् ब्रह्माधिगच्चति॥ ३८॥
anāhate pātrakarṇe'bhagnaśabde sariddrute |
śabdabrahmaṇi niṣṇātaḥ param brahmādhigaccati || 38 ||
అనాహతే పాత్రకర్ణేఽభగ్నశబ్దే సరిద్ద్రుతే।
శబ్దబ్రహ్మణి నిష్ణాతః పరమ్ బ్రహ్మాధిగచ్చతి॥ ౩౮॥

Verse 39

प्रणवादिसमुच्चारात्प्लुतान्ते शून्यभावानात्।
शून्यया परया शक्त्या शून्यताम् एति भैरवि॥ ३९॥
praṇavādisamuccārātplutānte śūnyabhāvānāt|
śūnyayā parayā śaktyā śūnyatām eti bhairavi || 39 ||
ప్రణవాదిసముచ్చారాత్ప్లుతాన్తే శూన్యభావానాత్।
శూన్యయా పరయా శక్త్యా శూన్యతామ్ ఏతి భైరవి॥ ౩౯॥

Verse 40

यस्य कस्यापि वर्णस्य पूर्वान्ताव् अनुभावयेत्।
शून्यया शून्यभूतोऽसौ शून्याकारः पुमान् भवेत्॥ ४०॥
yasya kasyāpi varṇasya pūrvāntāv anubhāvayet|
śūnyayā śūnyabhūto'sau śūnyākāraḥ pumān bhavet|| 40 ||
యస్య కస్యాపి వర్ణస్య పూర్వాన్తావ్ అనుభావయేత్।
శూన్యయా శూన్యభూతోఽసౌ శూన్యాకారః పుమాన్ భవేత్॥ ౪౦॥

Verse 41

तन्त्र्यादिवाद्यशब्देषु दीर्घेषु क्रमसंस्थितेः।
अनन्यचेताः प्रत्यन्ते परव्योमवपुर् भवेत्॥ ४१॥
tantryādivādyaśabdeṣu dīrgheṣu kramasaṁsthiteḥ |
ananyacetāḥ pratyante paravyomavapur bhavet|| 41 ||
తన్త్ర్యాదివాద్యశబ్దేషు దీర్ఘేషు క్రమసంస్థితేః।
అనన్యచేతాః ప్రత్యన్తే పరవ్యోమవపుర్ భవేత్॥ ౪౧॥

Verse 42

पिण्डमन्त्रस्य सर्वस्य स्थूलवर्णक्रमेण तु।
अर्धेन्दुबिन्दुनादान्तः शून्योच्चाराद् भवेच् चिवः॥ ४२॥
piṇḍamantrasya sarvasya sthūlavarṇakrameṇa tu |
ardhendubindunādāntaḥ śūnyoccārād bhavec civaḥ || 42 ||
పిణ్డమన్త్రస్య సర్వస్య స్థూలవర్ణక్రమేణ తు।
అర్ధేన్దుబిన్దునాదాన్తః శూన్యోచ్చారాద్ భవేచ్ చివః॥ ౪౨॥

Verse 43

निजदेहे सर्वदिक्कं युगपद् भावयेद् वियत्।
निर्विकल्पमनास् तस्य वियत्सर्वम् प्रवर्तते॥ ४३॥
nijadehe sarvadikkaṁ yugapad bhāvayed viyat|
nirvikalpamanās tasya viyatsarvam pravartate || 43 ||
నిజదేహే సర్వదిక్కం యుగపద్ భావయేద్ వియత్।
నిర్వికల్పమనాస్ తస్య వియత్సర్వమ్ ప్రవర్తతే॥ ౪౩॥

Verse 44

पृष्टशून्यं मूलशून्यं युगपद् भावयेच् च यः।
शरीरनिरपेक्षिण्या शक्त्या शून्यमना भवेत्॥ ४४॥
pṛṣṭaśūnyaṁ mūlaśūnyaṁ yugapad bhāvayec ca yaḥ |
śarīranirapekṣiṇyā śaktyā śūnyamanā bhavet|| 44 ||
పృష్టశూన్యం మూలశూన్యం యుగపద్ భావయేచ్ చ యః।
శరీరనిరపేక్షిణ్యా శక్త్యా శూన్యమనా భవేత్॥ ౪౪॥

Verse 45

पृष्टशून्यं मूलशून्यं हृच्चून्यम् भावयेत्स्थिरम्।
युगपन् निर्विकल्पत्वान् निर्विकल्पोदयस् ततः॥ ४५॥
pṛṣṭaśūnyaṁ mūlaśūnyaṁ hṛccūnyam bhāvayetsthiram |
yugapan nirvikalpatvān nirvikalpodayas tataḥ || 45 ||
పృష్టశూన్యం మూలశూన్యం హృచ్చూన్యమ్ భావయేత్స్థిరమ్।
యుగపన్ నిర్వికల్పత్వాన్ నిర్వికల్పోదయస్ తతః॥ ౪౫॥

Verse 46

तनूदेशे शून्यतैव क्षणमात्रं विभावयेत्।
निर्विकल्पं निर्विकल्पो निर्विकल्पस्वरूपभाक्॥ ४६॥
tanūdeśe śūnyataiva kṣaṇamātraṁ vibhāvayet|
nirvikalpaṁ nirvikalpo nirvikalpasvarūpabhāk || 46 ||
తనూదేశే శూన్యతైవ క్షణమాత్రం విభావయేత్।
నిర్వికల్పం నిర్వికల్పో నిర్వికల్పస్వరూపభాక్॥ ౪౬॥

Verse 47

सर्वं देहगतं द्रव्यं वियद्व्याप्तं मृगेक्षणे।
विभावयेत्ततस् तस्य भावना सा स्थिरा भवेत्॥ ४७॥
sarvaṁ dehagataṁ dravyaṁ viyadvyāptaṁ mṛgekṣaṇe |
vibhāvayettatas tasya bhāvanā sā sthirā bhavet|| 47 ||
సర్వం దేహగతం ద్రవ్యం వియద్వ్యాప్తం మృగేక్షణే।
విభావయేత్తతస్ తస్య భావనా సా స్థిరా భవేత్॥ ౪౭॥

Verse 48

देहान्तरे त्वग्विभागम् भित्तिभूतं विचिन्तयेत्।
न किञ्चिद् अन्तरे तस्य ध्यायन्न् अध्येयभाग् भवेत्॥ ४८॥
dehāntare tvagvibhāgam bhittibhūtaṁ vicintayet|
na kiñcid antare tasya dhyāyann adhyeyabhāg bhavet|| 48 ||
దేహాన్తరే త్వగ్విభాగమ్ భిత్తిభూతం విచిన్తయేత్।
న కిఞ్చిద్ అన్తరే తస్య ధ్యాయన్న్ అధ్యేయభాగ్ భవేత్॥ ౪౮॥

Verse 49

हृद्याकाशे निलीनाक्षः पद्मसम्पुटमध्यगः।
अनन्यचेताः सुभगे परं सौभाग्यमाप्नुयात्॥ ४९॥
hṛdyākāśe nilīnākṣaḥ padmasampuṭamadhyagaḥ |
ananyacetāḥ subhage paraṁ saubhāgyamāpnuyāt|| 49 ||
హృద్యాకాశే నిలీనాక్షః పద్మసమ్పుటమధ్యగః।
అనన్యచేతాః సుభగే పరం సౌభాగ్యమాప్నుయాత్॥ ౪౯॥

Verse 50

सर्वतः स्वशरीरस्य द्वादशान्ते मनोलयात्।
दृढबुद्धेर् दृढीभूतं तत्त्वलक्ष्यम् प्रवर्तते॥ ५०॥
sarvataḥ svaśarīrasya dvādaśānte manolayāt|
dṛḍhabuddher dṛḍhībhūtaṁ tattvalakṣyam pravartate || 50 ||
సర్వతః స్వశరీరస్య ద్వాదశాన్తే మనోలయాత్।
దృఢబుద్ధేర్ దృఢీభూతం తత్త్వలక్ష్యమ్ ప్రవర్తతే॥ ౫౦॥

Verse 51

यथा तथा यत्र तत्र द्वादशान्ते मनः क्षिपेत्॥
प्रतिक्षणं क्षीणवृत्तेर् वैलक्षण्यं दिनैर् भवेत्॥ ५१॥
yathā tathā yatra tatra dvādaśānte manaḥ kṣipet||
pratikṣaṇaṁ kṣīṇavṛtter vailakṣaṇyaṁ dinair bhavet|| 51 ||
యథా తథా యత్ర తత్ర ద్వాదశాన్తే మనః క్షిపేత్॥
ప్రతిక్షణం క్షీణవృత్తేర్ వైలక్షణ్యం దినైర్ భవేత్॥ ౫౧॥

Verse 52

कालाग्निना कालपदाद् उत्थितेन स्वकम् पुरम्।
प्लुष्टम् विचिन्तयेद् अन्ते शान्ताभासस् तदा भवेत्॥ ५२॥
kālāgninā kālapadād utthitena svakam puram |
pluṣṭam vicintayed ante śāntābhāsas tadā bhavet|| 52 ||
కాలాగ్నినా కాలపదాద్ ఉత్థితేన స్వకమ్ పురమ్।
ప్లుష్టమ్ విచిన్తయేద్ అన్తే శాన్తాభాసస్ తదా భవేత్॥ ౫౨॥

Verse 53

एवम् एव जगत्सर्वं दग्धं ध्यात्वा विकल्पतः।
अनन्यचेतसः पुंसः पुम्भावः परमो भवेत्॥ ५३॥
evam eva jagatsarvaṁ dagdhaṁ dhyātvā vikalpataḥ |
ananyacetasaḥ puṁsaḥ pumbhāvaḥ paramo bhavet|| 53 ||
ఏవమ్ ఏవ జగత్సర్వం దగ్ధం ధ్యాత్వా వికల్పతః।
అనన్యచేతసః పుంసః పుమ్భావః పరమో భవేత్॥ ౫౩॥

Verse 54

स्वदेहे जगतो वापि सूक्ष्मसूक्ष्मतराणि च।
तत्त्वानि यानि निलयं ध्यात्वान्ते व्यज्यते परा॥ ५४॥
svadehe jagato vāpi sūkṣmasūkṣmatarāṇi ca |
tattvāni yāni nilayaṁ dhyātvānte vyajyate parā || 54 ||
స్వదేహే జగతో వాపి సూక్ష్మసూక్ష్మతరాణి చ।
తత్త్వాని యాని నిలయం ధ్యాత్వాన్తే వ్యజ్యతే పరా॥ ౫౪॥

Verse 55

पिनां च दुर्बलां शक्तिं ध्यात्वा द्वादशगोचरे।
प्रविश्य हृदये ध्यायन् मुक्तः स्वातन्त्र्यमाप्नुयात्॥ ५५॥
pināṁ ca durbalāṁ śaktiṁ dhyātvā dvādaśagocare |
praviśya hṛdaye dhyāyan muktaḥ svātantryamāpnuyāt|| 55 ||
పినాం చ దుర్బలాం శక్తిం ధ్యాత్వా ద్వాదశగోచరే।
ప్రవిశ్య హృదయే ధ్యాయన్ ముక్తః స్వాతన్త్ర్యమాప్నుయాత్॥ ౫౫॥

Verse 56

भुवनाध्वादिरूपेण चिन्तयेत्क्रमशोऽखिलम्।
स्थूलसूक्ष्मपरस्थित्या यावद् अन्ते मनोलयः॥ ५६॥
bhuvanādhvādirūpeṇa cintayetkramaśo'khilam |
sthūlasūkṣmaparasthityā yāvad ante manolayaḥ || 56 ||
భువనాధ్వాదిరూపేణ చిన్తయేత్క్రమశోఽఖిలమ్।
స్థూలసూక్ష్మపరస్థిత్యా యావద్ అన్తే మనోలయః॥ ౫౬॥

Verse 57

अस्य सर्वस्य विश्वस्य पर्यन्तेषु समन्ततः।
अध्वप्रक्रियया तत्त्वं शैवं ध्यत्वा महोदयः॥ ५७॥
asya sarvasya viśvasya paryanteṣu samantataḥ |
adhvaprakriyayā tattvaṁ śaivaṁ dhyatvā mahodayaḥ || 57 ||
అస్య సర్వస్య విశ్వస్య పర్యన్తేషు సమన్తతః।
అధ్వప్రక్రియయా తత్త్వం శైవం ధ్యత్వా మహోదయః॥ ౫౭॥

Verse 58

विश्वम् एतन् महादेवि शून्यभूतं विचिन्तयेत्।
तत्रैव च मनो लीनं ततस् तल्लयभाजनम्॥ ५८॥
viśvam etan mahādevi śūnyabhūtaṁ vicintayet|
tatraiva ca mano līnaṁ tatas tallayabhājanam || 58 ||
విశ్వమ్ ఏతన్ మహాదేవి శూన్యభూతం విచిన్తయేత్।
తత్రైవ చ మనో లీనం తతస్ తల్లయభాజనమ్॥ ౫౮॥

Verse 59

घतादिभाजने दृष्टिम् भित्तिस् त्यक्त्वा विनिक्षिपेत्।
तल्लयं तत्क्षणाद् गत्वा तल्लयात्तन्मयो भवेत्॥ ५९॥
ghatādibhājane dṛṣṭim bhittis tyaktvā vinikṣipet|
tallayaṁ tatkṣaṇād gatvā tallayāttanmayo bhavet|| 59 ||
ఘతాదిభాజనే దృష్టిమ్ భిత్తిస్ త్యక్త్వా వినిక్షిపేత్।
తల్లయం తత్క్షణాద్ గత్వా తల్లయాత్తన్మయో భవేత్॥ ౫౯॥

Verse 60

निर्वृक्षगिरिभित्त्यादिदेशे दृष्टिं विनिक्षिपेत्।
विलीने मानसे भावे वृत्तिक्षिणः प्रजायते॥ ६०॥
nirvṛkṣagiribhittyādideśe dṛṣṭiṁ vinikṣipet|
vilīne mānase bhāve vṛttikṣiṇaḥ prajāyate || 60 ||
నిర్వృక్షగిరిభిత్త్యాదిదేశే దృష్టిం వినిక్షిపేత్।
విలీనే మానసే భావే వృత్తిక్షిణః ప్రజాయతే॥ ౬౦॥

उभयोर् भावयोर् ज्ञाने ध्यात्वा मध्यं समाश्रयेत्।
युगपच् च द्वयं त्यक्त्वा मध्ये तत्त्वम् प्रकाशते॥ ६१॥
ubhayor bhāvayor jñāne dhyātvā madhyaṁ samāśrayet|
yugapac ca dvayaṁ tyaktvā madhye tattvam prakāśate || 61 ||
ఉభయోర్ భావయోర్ జ్ఞానే ధ్యాత్వా మధ్యం సమాశ్రయేత్।
యుగపచ్ చ ద్వయం త్యక్త్వా మధ్యే తత్త్వమ్ ప్రకాశతే॥ ౬౧॥

भावे त्यक्ते निरुद्धा चिन् नैव भावान्तरं व्रजेत्।
तदा तन्मध्यभावेन विकसत्यति भावना॥ ६२॥
bhāve tyakte niruddhā cin naiva bhāvāntaraṁ vrajet|
tadā tanmadhyabhāvena vikasatyati bhāvanā || 62 ||
భావే త్యక్తే నిరుద్ధా చిన్ నైవ భావాన్తరం వ్రజేత్।
తదా తన్మధ్యభావేన వికసత్యతి భావనా॥ ౬౨॥

सर्वं देहं चिन्मयं हि जगद् वा परिभावयेत्।
युगपन् निर्विकल्पेन मनसा परमोदयः॥ ६३॥
sarvaṁ dehaṁ cinmayaṁ hi jagad vā paribhāvayet|
yugapan nirvikalpena manasā paramodayaḥ || 63 ||
సర్వం దేహం చిన్మయం హి జగద్ వా పరిభావయేత్।
యుగపన్ నిర్వికల్పేన మనసా పరమోదయః॥ ౬౩॥

वायुद्वयस्य सङ्घट्टाद् अन्तर् वा बहिर् अन्ततः।
योगी समत्वविज्ञानसमुद्गमनभाजनम्॥ ६४॥
vāyudvayasya saṅghaṭṭād antar vā bahir antataḥ |
yogī samatvavijñānasamudgamanabhājanam || 64 ||
వాయుద్వయస్య సఙ్ఘట్టాద్ అన్తర్ వా బహిర్ అన్తతః।
యోగీ సమత్వవిజ్ఞానసముద్గమనభాజనమ్॥ ౬౪॥

सर्वं जगत्स्वदेहं वा स्वानन्दभरितं स्मरेत्।
युगपत्स्वामृतेनैव परानन्दमयो भवेत्॥ ६५॥
sarvaṁ jagatsvadehaṁ vā svānandabharitaṁ smaret|
yugapatsvāmṛtenaiva parānandamayo bhavet|| 65 ||
సర్వం జగత్స్వదేహం వా స్వానన్దభరితం స్మరేత్।
యుగపత్స్వామృతేనైవ పరానన్దమయో భవేత్॥ ౬౫॥

कुहनेन प्रयोगेण सद्य एव मृगेक्षणे।
समुदेति महानन्दो येन तत्त्वं प्रकाशते॥ ६६॥
kuhanena prayogeṇa sadya eva mṛgekṣaṇe |
samudeti mahānando yena tattvaṁ prakāśate || 66 ||
కుహనేన ప్రయోగేణ సద్య ఏవ మృగేక్షణే।
సముదేతి మహానన్దో యేన తత్త్వం ప్రకాశతే॥ ౬౬॥

सर्वस्रोतोनिबन्धेन प्राणशक्त्योर्ध्वया शनैः।
पिपीलस्पर्शवेलायाम् प्रथते परमं सुखम्॥ ६७॥
sarvasrotonibandhena prāṇaśaktyordhvayā śanaiḥ |
pipīlasparśavelāyām prathate paramaṁ sukham || 67 ||
సర్వస్రోతోనిబన్ధేన ప్రాణశక్త్యోర్ధ్వయా శనైః।
పిపీలస్పర్శవేలాయామ్ ప్రథతే పరమం సుఖమ్॥ ౬౭॥

वह्नेर् विषस्य मध्ये तु चित्तं सुखमयं क्षिपेत्।
केवलं वायुपूर्णं वा स्मरानन्देन युज्यते॥ ६८॥
vahner viṣasya madhye tu cittaṁ sukhamayaṁ kṣipet|
kevalaṁ vāyupūrṇaṁ vā smarānandena yujyate || 68 ||
వహ్నేర్ విషస్య మధ్యే తు చిత్తం సుఖమయం క్షిపేత్।
కేవలం వాయుపూర్ణం వా స్మరానన్దేన యుజ్యతే॥ ౬౮॥

शक्तिसङ्गमसङ्क्षुब्धशक्त्यावेशावसानिकम्।
यत्सुखम् ब्रह्मतत्त्वस्य तत्सुखं स्वाक्यम् उच्यते॥ ६९॥
śaktisaṅgamasaṅkṣubdhaśaktyāveśāvasānikam |
yatsukham brahmatattvasya tatsukhaṁ svākyam ucyate || 69 ||
శక్తిసఙ్గమసఙ్క్షుబ్ధశక్త్యావేశావసానికమ్।
యత్సుఖమ్ బ్రహ్మతత్త్వస్య తత్సుఖం స్వాక్యమ్ ఉచ్యతే॥ ౬౯॥

लेहनामन्थनाकोटैः स्त्रीसुखस्य भरात्स्मृतेः।
शक्त्यभावेऽपि देवेशि भवेद् आनन्दसम्प्लवः॥ ७०॥
lehanāmanthanākoṭaiḥ strīsukhasya bharātsmṛteḥ |
śaktyabhāve'pi deveśi bhaved ānandasamplavaḥ || 70 ||
లేహనామన్థనాకోటైః స్త్రీసుఖస్య భరాత్స్మృతేః।
శక్త్యభావేఽపి దేవేశి భవేద్ ఆనన్దసమ్ప్లవః॥ ౭౦॥

आनन्दे महति प्राप्ते दृष्टे वा बान्धवे चिरात्।
आनन्दम् उद्गतं ध्यात्वा तल्लयस् तन्मना भवेत्॥ ७१॥
ānande mahati prāpte dṛṣṭe vā bāndhave cirāt|
ānandam udgataṁ dhyātvā tallayas tanmanā bhavet|| 71 ||
ఆనన్దే మహతి ప్రాప్తే దృష్టే వా బాన్ధవే చిరాత్।
ఆనన్దమ్ ఉద్గతం ధ్యాత్వా తల్లయస్ తన్మనా భవేత్॥ ౭౧॥

जग्धिपानकृतोल्लासरसानन्दविजृम्भणात्।
भावयेद् भरितावस्थां महानन्दस् ततो भवेत्॥ ७२॥
jagdhipānakṛtollāsarasānandavijṛmbhaṇāt|
bhāvayed bharitāvasthāṁ mahānandas tato bhavet|| 72 ||
జగ్ధిపానకృతోల్లాసరసానన్దవిజృమ్భణాత్।
భావయేద్ భరితావస్థాం మహానన్దస్ తతో భవేత్॥ ౭౨॥

गीतादिविषयास्वादा - समसौख्यैकतात्मनः।
योगिनस्तन्मयत्वेन मनोरूढेस्तदात्मता॥ ७३॥
gītādiviṣayāsvādā - samasaukhyaikatātmanaḥ।
yoginastanmayatvena manorūḍhestadātmatā॥ 73॥
గీతాదివిషయాస్వాదా - సమసౌఖ్యైకతాత్మనః।
యోగినస్తన్మయత్వేన మనోరూఢేస్తదాత్మతా॥ ౭౩॥

यत्र यत्र मनस् तुष्टिर् मनस् तत्रैव धारयेत्।
तत्र तत्र परानन्दस्वारूपं सम्प्रवर्तते॥ ७४॥
yatra yatra manas tuṣṭir manas tatraiva dhārayet|
tatra tatra parānandasvārūpaṁ sampravartate || 74 ||
యత్ర యత్ర మనస్ తుష్టిర్ మనస్ తత్రైవ ధారయేత్।
తత్ర తత్ర పరానన్దస్వారూపం సమ్ప్రవర్తతే॥ ౭౪॥

अनागतायां निद्रायाम् प्रणष्टे बाह्यगोचरे।
सावस्था मनसा गम्या परा देवी प्रकाशते॥ ७५॥
anāgatāyāṁ nidrāyām praṇaṣṭe bāhyagocare |
sāvasthā manasā gamyā parā devī prakāśate || 75 ||
అనాగతాయాం నిద్రాయామ్ ప్రణష్టే బాహ్యగోచరే।
సావస్థా మనసా గమ్యా పరా దేవీ ప్రకాశతే॥ ౭౫॥

तेजसा सूर्यदीपादेर् आकाशे शबलीकृते।
दृष्टिर् निवेश्या तत्रैव स्वात्मरूपम् प्रकाशते॥ ७६॥
tejasā sūryadīpāder ākāśe śabalīkṛte |
dṛṣṭir niveśyā tatraiva svātmarūpam prakāśate || 76 ||
తేజసా సూర్యదీపాదేర్ ఆకాశే శబలీకృతే।
దృష్టిర్ నివేశ్యా తత్రైవ స్వాత్మరూపమ్ ప్రకాశతే॥ ౭౬॥

करङ्किण्या क्रोधनया भैरव्या लेलिहानया।
खेचर्या दृष्टिकाले च परावाप्तिः प्रकाशते॥ ७७॥
karaṅkiṇyā krodhanayā bhairavyā lelihānayā |
khecaryā dṛṣṭikāle ca parāvāptiḥ prakāśate || 77 ||
కరఙ్కిణ్యా క్రోధనయా భైరవ్యా లేలిహానయా।
ఖేచర్యా దృష్టికాలే చ పరావాప్తిః ప్రకాశతే॥ ౭౭॥

मृद्वासने स्फिजैकेन हस्तपादौ निराश्रयम्।
निधाय तत्प्रसङ्गेन परा पूर्णा मतिर् भवेत्॥ ७८॥
mṛdvāsane sphijaikena hastapādau nirāśrayam |
nidhāya tatprasaṅgena parā pūrṇā matir bhavet|| 78 ||
మృద్వాసనే స్ఫిజైకేన హస్తపాదౌ నిరాశ్రయమ్।
నిధాయ తత్ప్రసఙ్గేన పరా పూర్ణా మతిర్ భవేత్॥ ౭౮॥

उपविश्यासने सम्यग् बाहू कृत्वार्धकुञ्चितौ।
कक्षव्योम्नि मनः कुर्वन् शममायाति तल्लयात्॥ ७९॥
upaviśyāsane samyag bāhū kṛtvārdhakuñcitau |
kakṣavyomni manaḥ kurvan śamamāyāti tallayāt|| 79 ||
ఉపవిశ్యాసనే సమ్యగ్ బాహూ కృత్వార్ధకుఞ్చితౌ।
కక్షవ్యోమ్ని మనః కుర్వన్ శమమాయాతి తల్లయాత్॥ ౭౯॥

स्थूलरूपस्य भावस्य स्तब्धां दृष्टिं निपात्य च।
अचिरेण निराधारं मनः कृत्वा शिवं व्रजेत्॥ ८०॥
sthūlarūpasya bhāvasya stabdhāṁ dṛṣṭiṁ nipātya ca |
acireṇa nirādhāraṁ manaḥ kṛtvā śivaṁ vrajet|| 80 ||
స్థూలరూపస్య భావస్య స్తబ్ధాం దృష్టిం నిపాత్య చ।
అచిరేణ నిరాధారం మనః కృత్వా శివం వ్రజేత్॥ ౮౦॥

मध्यजिह्वे स्फारितास्ये मध्ये निक्षिप्य चेतनाम्।
होच्चारं मनसा कुर्वंस् ततः शान्ते प्रलीयते॥ ८१॥
madhyajihve sphāritāsye madhye nikṣipya cetanām |
hoccāraṁ manasā kurvaṁs tataḥ śānte pralīyate || 81 ||
మధ్యజిహ్వే స్ఫారితాస్యే మధ్యే నిక్షిప్య చేతనామ్।
హోచ్చారం మనసా కుర్వంస్ తతః శాన్తే ప్రలీయతే॥ ౮౧॥

आसने शयने स्थित्वा निराधारं विभावयन्।
स्वदेहं मनसि क्षिणे क्षणात्क्षीणाशयो भवेत्॥ ८२॥
āsane śayane sthitvā nirādhāraṁ vibhāvayan |
svadehaṁ manasi kṣiṇe kṣaṇātkṣīṇāśayo bhavet|| 82 ||
ఆసనే శయనే స్థిత్వా నిరాధారం విభావయన్।
స్వదేహం మనసి క్షిణే క్షణాత్క్షీణాశయో భవేత్॥ ౮౨॥

चलासने स्थितस्याथ शनैर् वा देहचालनात्।
प्रशान्ते मानसे भावे देवि दिव्यौघमाप्नुयात्॥ ८३॥
calāsane sthitasyātha śanair vā dehacālanāt|
praśānte mānase bhāve devi divyaughamāpnuyāt|| 83 ||
చలాసనే స్థితస్యాథ శనైర్ వా దేహచాలనాత్।
ప్రశాన్తే మానసే భావే దేవి దివ్యౌఘమాప్నుయాత్॥ ౮౩॥

आकाशं विमलम् पश्यन् कृत्वा दृष्टिं निरन्तराम्।
स्तब्धात्मा तत्क्षणाद् देवि भैरवं वपुर् आप्नुयात्॥ ८४॥
ākāśaṁ vimalam paśyan kṛtvā dṛṣṭiṁ nirantarām |
stabdhātmā tatkṣaṇād devi bhairavaṁ vapur āpnuyāt|| 84 ||
ఆకాశం విమలమ్ పశ్యన్ కృత్వా దృష్టిం నిరన్తరామ్।
స్తబ్ధాత్మా తత్క్షణాద్ దేవి భైరవం వపుర్ ఆప్నుయాత్॥ ౮౪॥

लीनं मूर्ध्नि वियत्सर्वम् भैरवत्वेन भावयेत्।
तत्सर्वम् भैरवाकारतेजस्तत्त्वं समाविशेत्॥ ८५॥
līnaṁ mūrdhni viyatsarvam bhairavatvena bhāvayet|
tatsarvam bhairavākāratejastattvaṁ samāviśet|| 85 ||
లీనం మూర్ధ్ని వియత్సర్వమ్ భైరవత్వేన భావయేత్।
తత్సర్వమ్ భైరవాకారతేజస్తత్త్వం సమావిశేత్॥ ౮౫॥

किञ्चिज् ज्ञातं द्वैतदायि बाह्यालोकस् तमः पुनः।
विश्वादि भैरवं रूपं ज्ञात्वानन्तप्रकाशभृत्॥ ८६॥
kiñcij jñātaṁ dvaitadāyi bāhyālokas tamaḥ punaḥ |
viśvādi bhairavaṁ rūpaṁ jñātvānantaprakāśabhṛt|| 86 ||
కిఞ్చిజ్ జ్ఞాతం ద్వైతదాయి బాహ్యాలోకస్ తమః పునః।
విశ్వాది భైరవం రూపం జ్ఞాత్వానన్తప్రకాశభృత్॥ ౮౬॥

एवम् एव दुर्निशायां कृष्णपक्षागमे चिरम्।
तैमिरम् भावयन् रूपम् भैरवं रूपम् एष्यति॥ ८७॥
evam eva durniśāyāṁ kṛṣṇapakṣāgame ciram |
taimiram bhāvayan rūpam bhairavaṁ rūpam eṣyati || 87 ||
ఏవమ్ ఏవ దుర్నిశాయాం కృష్ణపక్షాగమే చిరమ్।
తైమిరమ్ భావయన్ రూపమ్ భైరవం రూపమ్ ఏష్యతి॥ ౮౭॥

एवम् एव निमील्यादौ नेत्रे कृष्णाभमग्रतः।
प्रसार्य भैरवं रूपम् भावयंस् तन्मयो भवेत्॥ ८८॥
evam eva nimīlyādau netre kṛṣṇābhamagrataḥ |
prasārya bhairavaṁ rūpam bhāvayaṁs tanmayo bhavet|| 88 ||
ఏవమ్ ఏవ నిమీల్యాదౌ నేత్రే కృష్ణాభమగ్రతః।
ప్రసార్య భైరవం రూపమ్ భావయంస్ తన్మయో భవేత్॥ ౮౮॥

यस्य कस्येन्द्रियस्यापि व्याघाताच् च निरोधतः।
प्रविष्टस्याद्वये शून्ये तत्रैवात्मा प्रकाशते॥ ८९॥
yasya kasyendriyasyāpi vyāghātāc ca nirodhataḥ |
praviṣṭasyādvaye śūnye tatraivātmā prakāśate || 89 ||
యస్య కస్యేన్ద్రియస్యాపి వ్యాఘాతాచ్ చ నిరోధతః।
ప్రవిష్టస్యాద్వయే శూన్యే తత్రైవాత్మా ప్రకాశతే॥ ౮౯॥

अबिन्दुमविसर्गं च अकारं जपतो महान्।
उदेति देवि सहसा ज्ञानौघः परमेश्वरः॥ ९०॥
abindumavisargaṁ ca akāraṁ japato mahān |
udeti devi sahasā jñānaughaḥ parameśvaraḥ || 90 ||
అబిన్దుమవిసర్గం చ అకారం జపతో మహాన్।
ఉదేతి దేవి సహసా జ్ఞానౌఘః పరమేశ్వరః॥ ౯౦॥

वर्णस्य सविसर्गस्य विसर्गान्तं चितिं कुरु।
निराधारेण चित्तेन स्पृशेद् ब्रह्म सनातनम्॥ ९१॥
varṇasya savisargasya visargāntaṁ citiṁ kuru |
nirādhāreṇa cittena spṛśed brahma sanātanam || 91 ||
వర్ణస్య సవిసర్గస్య విసర్గాన్తం చితిం కురు।
నిరాధారేణ చిత్తేన స్పృశేద్ బ్రహ్మ సనాతనమ్॥ ౯౧॥

व्योमाकारं स्वमात्मानं ध्यायेद् दिग्भिर् अनावृतम्।
निराश्रया चितिः शक्तिः स्वरूपं दर्शयेत्तदा॥ ९२॥
vyomākāraṁ svamātmānaṁ dhyāyed digbhir anāvṛtam |
nirāśrayā citiḥ śaktiḥ svarūpaṁ darśayettadā || 92 ||
వ్యోమాకారం స్వమాత్మానం ధ్యాయేద్ దిగ్భిర్ అనావృతమ్।
నిరాశ్రయా చితిః శక్తిః స్వరూపం దర్శయేత్తదా॥ ౯౨॥

किञ्चिद् अङ्गं विभिद्यादौ तीक्ष्णसूच्यादिना ततः।
तत्रैव चेतनां युक्त्वा भैरवे निर्मला गतिः॥ ९३॥
kiñcid aṅgaṁ vibhidyādau tīkṣṇasūcyādinā tataḥ |
tatraiva cetanāṁ yuktvā bhairave nirmalā gatiḥ || 93 ||
కిఞ్చిద్ అఙ్గం విభిద్యాదౌ తీక్ష్ణసూచ్యాదినా తతః।
తత్రైవ చేతనాం యుక్త్వా భైరవే నిర్మలా గతిః॥ ౯౩॥

चित्ताद्यन्तःकृतिर् नास्ति ममान्तर् भावयेद् इति।
विकल्पानामभावेन विकल्पैर् उज्झितो भवेत्॥ ९४॥
cittādyantaḥkṛtir nāsti mamāntar bhāvayed iti |
vikalpānāmabhāvena vikalpair ujjhito bhavet|| 94 ||
చిత్తాద్యన్తఃకృతిర్ నాస్తి మమాన్తర్ భావయేద్ ఇతి।
వికల్పానామభావేన వికల్పైర్ ఉజ్ఝితో భవేత్॥ ౯౪॥

माया विमोहिनी नाम कलायाः कलनं स्थितम्।
इत्यादिधर्मं तत्त्वानां कलयन् न पृथग् भवेत्॥ ९५॥
māyā vimohinī nāma kalāyāḥ kalanaṁ sthitam |
ityādidharmaṁ tattvānāṁ kalayan na pṛthag bhavet|| 95 ||
మాయా విమోహినీ నామ కలాయాః కలనం స్థితమ్।
ఇత్యాదిధర్మం తత్త్వానాం కలయన్ న పృథగ్ భవేత్॥ ౯౫॥

झगितीच्चां समुत्पन्नामवलोक्य शमं नयेत्।
यत एव समुद्भूता ततस् तत्रैव लीयते॥ ९६॥
jhagitīccāṁ samutpannāmavalokya śamaṁ nayet|
yata eva samudbhūtā tatas tatraiva līyate || 96 ||
ఝగితీచ్చాం సముత్పన్నామవలోక్య శమం నయేత్।
యత ఏవ సముద్భూతా తతస్ తత్రైవ లీయతే॥ ౯౬॥

यदा ममेच्चा नोत्पन्ना ज्ञानं वा कस् तदास्मि वै।
तत्त्वतोऽहं तथाभूतस् तल्लीनस् तन्मना भवेत्॥ ९७॥
yadā mameccā notpannā jñānaṁ vā kas tadāsmi vai |
tattvato'haṁ tathābhūtas tallīnas tanmanā bhavet|| 97 ||
యదా మమేచ్చా నోత్పన్నా జ్ఞానం వా కస్ తదాస్మి వై।
తత్త్వతోఽహం తథాభూతస్ తల్లీనస్ తన్మనా భవేత్॥ ౯౭॥

इच्चायामथवा ज्ञाने जाते चित्तं निवेशयेत्।
आत्मबुद्ध्यानन्यचेतास् ततस् तत्त्वार्थदर्शनम्॥ ९८॥
iccāyāmathavā jñāne jāte cittaṁ niveśayet|
ātmabuddhyānanyacetās tatas tattvārthadarśanam || 98 ||
ఇచ్చాయామథవా జ్ఞానే జాతే చిత్తం నివేశయేత్।
ఆత్మబుద్ధ్యానన్యచేతాస్ తతస్ తత్త్వార్థదర్శనమ్॥ ౯౮॥

निर्निमित्तम् भवेज् ज्ञानं निराधारम् भ्रमात्मकम्।
तत्त्वतः कस्यचिन् नैतद् एवम्भावी शिवः प्रिये॥ ९९॥
nirnimittam bhavej jñānaṁ nirādhāram bhramātmakam |
tattvataḥ kasyacin naitad evambhāvī śivaḥ priye || 99 ||
నిర్నిమిత్తమ్ భవేజ్ జ్ఞానం నిరాధారమ్ భ్రమాత్మకమ్।
తత్త్వతః కస్యచిన్ నైతద్ ఏవమ్భావీ శివః ప్రియే॥ ౯౯॥

चिद्धर्मा सर्वदेहेषु विशेषो नास्ति कुत्रचित्।
अतश्च तन्मयं सर्वम् भावयन् भवजिज् जनः॥ १००॥
ciddharmā sarvadeheṣu viśeṣo nāsti kutracit|
ataśca tanmayaṁ sarvam bhāvayan bhavajij janaḥ || 100 ||
చిద్ధర్మా సర్వదేహేషు విశేషో నాస్తి కుత్రచిత్।
అతశ్చ తన్మయం సర్వమ్ భావయన్ భవజిజ్ జనః॥ ౧౦౦॥

कामक्रोधलोभमोहमदमात्सर्यगोचरे।
बुद्धिं निस्तिमितां कृत्वा तत्तत्त्वमवशिष्यते॥ १०१॥
kāmakrodhalobhamohamadamātsaryagocare |
buddhiṁ nistimitāṁ kṛtvā tattattvamavaśiṣyate || 101 ||
కామక్రోధలోభమోహమదమాత్సర్యగోచరే।
బుద్ధిం నిస్తిమితాం కృత్వా తత్తత్త్వమవశిష్యతే॥ ౧౦౧॥

इन्द्रजालमयं विश्वं व्यस्तं वा चित्रकर्मवत्।
भ्रमद् वा ध्यायतः सर्वम् पश्यतश्च सुखोद्गमः॥ १०२॥
indrajālamayaṁ viśvaṁ vyastaṁ vā citrakarmavat|
bhramad vā dhyāyataḥ sarvam paśyataśca sukhodgamaḥ || 102 ||
ఇన్ద్రజాలమయం విశ్వం వ్యస్తం వా చిత్రకర్మవత్।
భ్రమద్ వా ధ్యాయతః సర్వమ్ పశ్యతశ్చ సుఖోద్గమః॥ ౧౦౨॥

न चित्तं निक्षिपेद् दुःखे न सुखे वा परिक्षिपेत्।
भैरवि ज्ञायतां मध्ये किं तत्त्वमवशिष्यते॥ १०३॥
na cittaṁ nikṣiped duḥkhe na sukhe vā parikṣipet|
bhairavi jñāyatāṁ madhye kiṁ tattvamavaśiṣyate || 103 ||
న చిత్తం నిక్షిపేద్ దుఃఖే న సుఖే వా పరిక్షిపేత్।
భైరవి జ్ఞాయతాం మధ్యే కిం తత్త్వమవశిష్యతే॥ ౧౦౩॥

विहाय निजदेहस्थं सर्वत्रास्मीति भावयन्।
दृढेन मनसा दृष्ट्या नान्येक्षिण्या सुखी भवेत्॥ १०४॥
vihāya nijadehasthaṁ sarvatrāsmīti bhāvayan |
dṛḍhena manasā dṛṣṭyā nānyekṣiṇyā sukhī bhavet|| 104 ||
విహాయ నిజదేహస్థం సర్వత్రాస్మీతి భావయన్।
దృఢేన మనసా దృష్ట్యా నాన్యేక్షిణ్యా సుఖీ భవేత్॥ ౧౦౪॥

घटादौ यच् च विज्ञानम् इच्चाद्यं वा ममान्तरे।
नैव सर्वगतं जातम् भावयन् इति सर्वगः॥ १०५॥
ghaṭādau yac ca vijñānam iccādyaṁ vā mamāntare |
naiva sarvagataṁ jātam bhāvayan iti sarvagaḥ || 105 ||
ఘటాదౌ యచ్ చ విజ్ఞానమ్ ఇచ్చాద్యం వా మమాన్తరే।
నైవ సర్వగతం జాతమ్ భావయన్ ఇతి సర్వగః॥ ౧౦౫॥

ग्राह्यग्राहकसंवित्तिः सामान्या सर्वदेहिनाम्।
योगिनां तु विशेषोऽस्ति सम्बन्धे सावधानता॥ १०६॥
grāhyagrāhakasaṁvittiḥ sāmānyā sarvadehinām |
yogināṁ tu viśeṣo'sti sambandhe sāvadhānatā || 106 ||
గ్రాహ్యగ్రాహకసంవిత్తిః సామాన్యా సర్వదేహినామ్।
యోగినాం తు విశేషోఽస్తి సమ్బన్ధే సావధానతా॥ ౧౦౬॥

स्ववद् अन्यशरीरेऽपि संवित्तिमनुभावयेत्।
अपेक्षां स्वशरीरस्य त्यक्त्वा व्यापी दिनैर् भवेत्॥ १०७॥
svavad anyaśarīre'pi saṁvittimanubhāvayet|
apekṣāṁ svaśarīrasya tyaktvā vyāpī dinair bhavet|| 107 ||
స్వవద్ అన్యశరీరేఽపి సంవిత్తిమనుభావయేత్।
అపేక్షాం స్వశరీరస్య త్యక్త్వా వ్యాపీ దినైర్ భవేత్॥ ౧౦౭॥

निराधारं मनः कृत्वा विकल्पान् न विकल्पयेत्।
तदात्मपरमात्मत्वे भैरवो मृगलोचने॥ १०८॥
nirādhāraṁ manaḥ kṛtvā vikalpān na vikalpayet|
tadātmaparamātmatve bhairavo mṛgalocane || 108 ||
నిరాధారం మనః కృత్వా వికల్పాన్ న వికల్పయేత్।
తదాత్మపరమాత్మత్వే భైరవో మృగలోచనే॥ ౧౦౮॥

सर्वज्ञः सर्वकर्ता च व्यापकः परमेश्वरः।
स एवाहं शैवधर्मा इति दार्ढ्याच् चिवो भवेत्॥ १०९॥
sarvajñaḥ sarvakartā ca vyāpakaḥ parameśvaraḥ |
sa evāhaṁ śaivadharmā iti dārḍhyāc civo bhavet|| 109 ||
సర్వజ్ఞః సర్వకర్తా చ వ్యాపకః పరమేశ్వరః।
స ఏవాహం శైవధర్మా ఇతి దార్ఢ్యాచ్ చివో భవేత్॥ ౧౦౯॥

जलस्येवोर्मयो वह्नेर् ज्वालाभङ्ग्यः प्रभा रवेः।
ममैव भैरवस्यैता विश्वभङ्ग्यो विभेदिताः॥ ११०॥
jalasyevormayo vahner jvālābhaṅgyaḥ prabhā raveḥ |
mamaiva bhairavasyaitā viśvabhaṅgyo vibheditāḥ || 110 ||
జలస్యేవోర్మయో వహ్నేర్ జ్వాలాభఙ్గ్యః ప్రభా రవేః।
మమైవ భైరవస్యైతా విశ్వభఙ్గ్యో విభేదితాః॥ ౧౧౦॥

भ्रान्त्वा भ्रान्त्वा शरीरेण त्वरितम् भुवि पातनात्।
क्षोभशक्तिविरामेण परा सञ्जायते दशा॥ १११॥
bhrāntvā bhrāntvā śarīreṇa tvaritam bhuvi pātanāt|
kṣobhaśaktivirāmeṇa parā sañjāyate daśā || 111 ||
భ్రాన్త్వా భ్రాన్త్వా శరీరేణ త్వరితమ్ భువి పాతనాత్।
క్షోభశక్తివిరామేణ పరా సఞ్జాయతే దశా॥ ౧౧౧॥

आधारेष्व् अथवाऽशक्त्याऽज्ञानाच् चित्तलयेन वा।
जातशक्तिसमावेशक्षोभान्ते भैरवं वपुः॥ ११२॥
ādhāreṣv athavā'śaktyā'jñānāc cittalayena vā |
jātaśaktisamāveśakṣobhānte bhairavaṁ vapuḥ || 112 ||
ఆధారేష్వ్ అథవాఽశక్త్యాఽజ్ఞానాచ్ చిత్తలయేన వా।
జాతశక్తిసమావేశక్షోభాన్తే భైరవం వపుః॥ ౧౧౨॥

सम्प्रदायम् इमम् देवि शृणु सम्यग् वदाम्यहम्।
कैवल्यं जायते सद्यो नेत्रयोः स्तब्धमात्रयोः॥ ११३॥
sampradāyam imam devi śṛṇu samyag vadāmyaham |
kaivalyaṁ jāyate sadyo netrayoḥ stabdhamātrayoḥ || 113 ||
సమ్ప్రదాయమ్ ఇమమ్ దేవి శృణు సమ్యగ్ వదామ్యహమ్।
కైవల్యం జాయతే సద్యో నేత్రయోః స్తబ్ధమాత్రయోః॥ ౧౧౩॥

सङ्कोचं कर्णयोः कृत्वा ह्यधोद्वारे तथैव च।
अनच्कमहलं ध्यायन् विशेद् ब्रह्म सनातनम्॥ ११४॥
saṅkocaṁ karṇayoḥ kṛtvā hyadhodvāre tathaiva ca |
anackamahalaṁ dhyāyan viśed brahma sanātanam || 114 ||
సఙ్కోచం కర్ణయోః కృత్వా హ్యధోద్వారే తథైవ చ।
అనచ్కమహలం ధ్యాయన్ విశేద్ బ్రహ్మ సనాతనమ్॥ ౧౧౪॥

कूपादिके महागर्ते स्थित्वोपरि निरीक्षणात्।
अविकल्पमतेः सम्यक् सद्यस् चित्तलयः स्फुटम्॥ ११५॥
kūpādike mahāgarte sthitvopari nirīkṣaṇāt|
avikalpamateḥ samyak sadyas cittalayaḥ sphuṭam || 115 ||
కూపాదికే మహాగర్తే స్థిత్వోపరి నిరీక్షణాత్।
అవికల్పమతేః సమ్యక్ సద్యస్ చిత్తలయః స్ఫుటమ్॥ ౧౧౫॥

यत्र यत्र मनो याति बाह्ये वाभ्यन्तरेऽपि वा।
तत्र तत्र शिवावास्था व्यापकत्वात्क्व यास्यति॥ ११६॥
yatra yatra mano yāti bāhye vābhyantare'pi vā |
tatra tatra śivāvāsthā vyāpakatvātkva yāsyati || 116 ||
యత్ర యత్ర మనో యాతి బాహ్యే వాభ్యన్తరేఽపి వా।
తత్ర తత్ర శివావాస్థా వ్యాపకత్వాత్క్వ యాస్యతి॥ ౧౧౬॥

यत्र यत्राक्षमार्गेण चैतन्यं व्यज्यते विभोः।
तस्य तन्मात्रधर्मित्वाच् चिल्लयाद् भरितात्मता॥ ११७॥
yatra yatrākṣamārgeṇa caitanyaṁ vyajyate vibhoḥ |
tasya tanmātradharmitvāc cillayād bharitātmatā || 117 ||
యత్ర యత్రాక్షమార్గేణ చైతన్యం వ్యజ్యతే విభోః।
తస్య తన్మాత్రధర్మిత్వాచ్ చిల్లయాద్ భరితాత్మతా॥ ౧౧౭॥

क्षुताद्यन्ते भये शोके गह्वरे वा रणाद् द्रुते।
कुतूहलेक्षुधाद्यन्ते ब्रह्मसत्तामयी दशा॥ ११८॥
kṣutādyante bhaye śoke gahvare vā raṇād drute |
kutūhalekṣudhādyante brahmasattāmayī daśā || 118 ||
క్షుతాద్యన్తే భయే శోకే గహ్వరే వా రణాద్ ద్రుతే।
కుతూహలేక్షుధాద్యన్తే బ్రహ్మసత్తామయీ దశా॥ ౧౧౮॥

वस्तुषु स्मर्यमाणेषु दृष्टे देशे मनस् त्यजेत्।
स्वशरीरं निराधारं कृत्वा प्रसरति प्रभुः॥ ११९॥
vastuṣu smaryamāṇeṣu dṛṣṭe deśe manas tyajet|
svaśarīraṁ nirādhāraṁ kṛtvā prasarati prabhuḥ || 119 ||
వస్తుషు స్మర్యమాణేషు దృష్టే దేశే మనస్ త్యజేత్।
స్వశరీరం నిరాధారం కృత్వా ప్రసరతి ప్రభుః॥ ౧౧౯॥

क्वचिद् वस्तुनि विन्यस्य शनैर् दृष्टिं निवर्तयेत्।
तज् ज्ञानं चित्तसहितं देवि शून्यालायो भवेत्॥१२०॥
kvacid vastuni vinyasya śanair dṛṣṭiṁ nivartayet|
taj jñānaṁ cittasahitaṁ devi śūnyālāyo bhavet||120 ||
క్వచిద్ వస్తుని విన్యస్య శనైర్ దృష్టిం నివర్తయేత్।
తజ్ జ్ఞానం చిత్తసహితం దేవి శూన్యాలాయో భవేత్॥౧౨౦॥

भक्त्युद्रेकाद् विरक्तस्य यादृशी जायते मतिः।
सा शक्तिः शाङ्करी नित्यम् भवयेत्तां ततः शिवः॥ १२१॥
bhaktyudrekād viraktasya yādṛśī jāyate matiḥ |
sā śaktiḥ śāṅkarī nityam bhavayettāṁ tataḥ śivaḥ || 121 ||
భక్త్యుద్రేకాద్ విరక్తస్య యాదృశీ జాయతే మతిః।
సా శక్తిః శాఙ్కరీ నిత్యమ్ భవయేత్తాం తతః శివః॥ ౧౨౧॥

वस्त्वन्तरे वेद्यमाने सर्ववस्तुषु शून्यता।
ताम् एव मनसा ध्यात्वा विदितोऽपि प्रशाम्यति॥ १२२॥
vastvantare vedyamāne sarvavastuṣu śūnyatā |
tām eva manasā dhyātvā vidito'pi praśāmyati || 122 ||
వస్త్వన్తరే వేద్యమానే సర్వవస్తుషు శూన్యతా।
తామ్ ఏవ మనసా ధ్యాత్వా విదితోఽపి ప్రశామ్యతి॥ ౧౨౨॥

किञ्चिज्ज्ञैर् या स्मृता शुद्धिः सा शुद्धिः शम्भुदर्शने।
न शुचिर् ह्यशुचिस् तस्मान् निर्विकल्पः सुखी भवेत्॥ १२३॥
kiñcijjñair yā smṛtā śuddhiḥ sā śuddhiḥ śambhudarśane |
na śucir hyaśucis tasmān nirvikalpaḥ sukhī bhavet|| 123 ||
కిఞ్చిజ్జ్ఞైర్ యా స్మృతా శుద్ధిః సా శుద్ధిః శమ్భుదర్శనే।
న శుచిర్ హ్యశుచిస్ తస్మాన్ నిర్వికల్పః సుఖీ భవేత్॥ ౧౨౩॥

सर्वत्र भैरवो भावः सामान्येष्व् अपि गोचरः।
न च तद्व्यतिरेक्तेण परोऽस्तीत्यद्वया गतिः॥ १२४॥
sarvatra bhairavo bhāvaḥ sāmānyeṣv api gocaraḥ |
na ca tadvyatirekteṇa paro'stītyadvayā gatiḥ || 124 ||
సర్వత్ర భైరవో భావః సామాన్యేష్వ్ అపి గోచరః।
న చ తద్వ్యతిరేక్తేణ పరోఽస్తీత్యద్వయా గతిః॥ ౧౨౪॥

समः शत्रौ च मित्रे च समो मानावमानयोः॥
ब्रह्मणः परिपूर्णत्वातिति ज्ञात्वा सुखी भवेत्॥ १२५॥
samaḥ śatrau ca mitre ca samo mānāvamānayoḥ ||
brahmaṇaḥ paripūrṇatvātiti jñātvā sukhī bhavet|| 125 ||
సమః శత్రౌ చ మిత్రే చ సమో మానావమానయోః॥
బ్రహ్మణః పరిపూర్ణత్వాతితి జ్ఞాత్వా సుఖీ భవేత్॥ ౧౨౫॥

न द्वेषम् भावयेत्क्वापि न रागम् भावयेत्क्वचित्।
रागद्वेषविनिर्मुक्तौ मध्ये ब्रह्म प्रसर्पति॥ १२६॥
na dveṣam bhāvayetkvāpi na rāgam bhāvayetkvacit|
rāgadveṣavinirmuktau madhye brahma prasarpati || 126 ||
న ద్వేషమ్ భావయేత్క్వాపి న రాగమ్ భావయేత్క్వచిత్।
రాగద్వేషవినిర్ముక్తౌ మధ్యే బ్రహ్మ ప్రసర్పతి॥ ౧౨౬॥

यद् अवेद्यं यद् अग्राह्यं यच् चून्यं यद् अभावगम्।
तत्सर्वम् भैरवम् भाव्यं तदन्ते बोधसम्भवः॥ १२७॥
yad avedyaṁ yad agrāhyaṁ yac cūnyaṁ yad abhāvagam |
tatsarvam bhairavam bhāvyaṁ tadante bodhasambhavaḥ || 127 ||
యద్ అవేద్యం యద్ అగ్రాహ్యం యచ్ చూన్యం యద్ అభావగమ్।
తత్సర్వమ్ భైరవమ్ భావ్యం తదన్తే బోధసమ్భవః॥ ౧౨౭॥

नित्ये निराश्रये शून्ये व्यापके कलनोज्झिते।
बाह्याकाशे मनः कृत्वा निराकाशं समाविशेत्॥ १२८॥
nitye nirāśraye śūnye vyāpake kalanojjhite |
bāhyākāśe manaḥ kṛtvā nirākāśaṁ samāviśet|| 128 ||
నిత్యే నిరాశ్రయే శూన్యే వ్యాపకే కలనోజ్ఝితే।
బాహ్యాకాశే మనః కృత్వా నిరాకాశం సమావిశేత్॥ ౧౨౮॥

यत्र यत्र मनो याति तत्तत्तेनैव तत्क्षणम्।
परित्यज्यानवस्थित्या निस्तरङ्गस् ततो भवेत्॥ १२९॥
yatra yatra mano yāti tattattenaiva tatkṣaṇam |
parityajyānavasthityā nistaraṅgas tato bhavet|| 129 ||
యత్ర యత్ర మనో యాతి తత్తత్తేనైవ తత్క్షణమ్।
పరిత్యజ్యానవస్థిత్యా నిస్తరఙ్గస్ తతో భవేత్॥ ౧౨౯॥

भया सर्वं रवयति सर्वदो व्यापकोऽखिले।
इति भैरवशब्दस्य सन्ततोच्चारणाच् चिवः॥ १३०॥
bhayā sarvaṁ ravayati sarvado vyāpako'khile |
iti bhairavaśabdasya santatoccāraṇāc civaḥ || 130 ||
భయా సర్వం రవయతి సర్వదో వ్యాపకోఽఖిలే।
ఇతి భైరవశబ్దస్య సన్తతోచ్చారణాచ్ చివః॥ ౧౩౦॥

अहं ममेदम् इत्यादि प्रतिपत्तिप्रसङ्गतः।
निराधारे मनो याति तद्ध्यानप्रेरणाच् चमी॥ १३१॥
ahaṁ mamedam ityādi pratipattiprasaṅgataḥ |
nirādhāre mano yāti taddhyānapreraṇāc camī || 131 ||
అహం మమేదమ్ ఇత్యాది ప్రతిపత్తిప్రసఙ్గతః।
నిరాధారే మనో యాతి తద్ధ్యానప్రేరణాచ్ చమీ॥ ౧౩౧॥

नित्यो विभुर् निराधारो व्यापकश्चाखिलाधिपः।
शब्दान् प्रतिक्षणं ध्यायन् कृतार्थोऽर्थानुरूपतः॥ १३२॥
nityo vibhur nirādhāro vyāpakaścākhilādhipaḥ |
śabdān pratikṣaṇaṁ dhyāyan kṛtārtho'rthānurūpataḥ || 132 ||
నిత్యో విభుర్ నిరాధారో వ్యాపకశ్చాఖిలాధిపః।
శబ్దాన్ ప్రతిక్షణం ధ్యాయన్ కృతార్థోఽర్థానురూపతః॥ ౧౩౨॥

अतत्त्वम् इन्द्रजालाभम् इदं सर्वमवस्थितम्।
किं तत्त्वम् इन्द्रजालस्य इति दार्ढ्याच् चमं व्रजेत्॥ १३३॥
atattvam indrajālābham idaṁ sarvamavasthitam |
kiṁ tattvam indrajālasya iti dārḍhyāc camaṁ vrajet|| 133 ||
అతత్త్వమ్ ఇన్ద్రజాలాభమ్ ఇదం సర్వమవస్థితమ్।
కిం తత్త్వమ్ ఇన్ద్రజాలస్య ఇతి దార్ఢ్యాచ్ చమం వ్రజేత్॥ ౧౩౩॥

आत्मनो निर्विकारस्य क्व ज्ञानं क्व च वा क्रिया।
ज्ञानायत्ता बहिर्भावा अतः शून्यम् इदं जगत्॥ १३४॥
ātmano nirvikārasya kva jñānaṁ kva ca vā kriyā |
jñānāyattā bahirbhāvā ataḥ śūnyam idaṁ jagat|| 134 ||
ఆత్మనో నిర్వికారస్య క్వ జ్ఞానం క్వ చ వా క్రియా।
జ్ఞానాయత్తా బహిర్భావా అతః శూన్యమ్ ఇదం జగత్॥ ౧౩౪॥

न मे बन्धो न मोक्षो मे भीतस्यैता विभीषिकाः।
प्रतिबिम्बम् इदम् बुद्धेर् जलेष्व् इव विवस्वतः॥ १३५॥
na me bandho na mokṣo me bhītasyaitā vibhīṣikāḥ |
pratibimbam idam buddher jaleṣv iva vivasvataḥ || 135 ||
న మే బన్ధో న మోక్షో మే భీతస్యైతా విభీషికాః।
ప్రతిబిమ్బమ్ ఇదమ్ బుద్ధేర్ జలేష్వ్ ఇవ వివస్వతః॥ ౧౩౫॥

इन्द्रियद्वारकं सर्वं सुखदुःखादिसङ्गमम्।
इतीन्द्रियाणि सन्त्यज्य स्वस्थः स्वात्मनि वर्तते॥ १३६॥
indriyadvārakaṁ sarvaṁ sukhaduḥkhādisaṅgamam |
itīndriyāṇi santyajya svasthaḥ svātmani vartate || 136 ||
ఇన్ద్రియద్వారకం సర్వం సుఖదుఃఖాదిసఙ్గమమ్।
ఇతీన్ద్రియాణి సన్త్యజ్య స్వస్థః స్వాత్మని వర్తతే॥ ౧౩౬॥

ज्ञानप्रकाशकं सर्वं सर्वेणात्मा प्रकाशकः।
एकम् एकस्वभावत्वात्ज्ञानं ज्ञेयं विभाव्यते॥ १३७॥
jñānaprakāśakaṁ sarvaṁ sarveṇātmā prakāśakaḥ |
ekam ekasvabhāvatvātjñānaṁ jñeyaṁ vibhāvyate || 137 ||
జ్ఞానప్రకాశకం సర్వం సర్వేణాత్మా ప్రకాశకః।
ఏకమ్ ఏకస్వభావత్వాత్జ్ఞానం జ్ఞేయం విభావ్యతే॥ ౧౩౭॥

मानसं चेतना शक्तिर् आत्मा चेति चतुष्टयम्।
यदा प्रिये परिक्षीणं तदा तद् भैरवं वपुः॥ १३८॥
mānasaṁ cetanā śaktir ātmā ceti catuṣṭayam |
yadā priye parikṣīṇaṁ tadā tad bhairavaṁ vapuḥ || 138 ||
మానసం చేతనా శక్తిర్ ఆత్మా చేతి చతుష్టయమ్।
యదా ప్రియే పరిక్షీణం తదా తద్ భైరవం వపుః॥ ౧౩౮॥

निस्तरङ्गोपदेशानां शतम् उक्तं समासतः।
द्वादशाभ्यधिकं देवि यज् ज्ञात्वा ज्ञानविज् जनः॥ १३९॥
nistaraṅgopadeśānāṁ śatam uktaṁ samāsataḥ |
dvādaśābhyadhikaṁ devi yaj jñātvā jñānavij janaḥ || 139 ||
నిస్తరఙ్గోపదేశానాం శతమ్ ఉక్తం సమాసతః।
ద్వాదశాభ్యధికం దేవి యజ్ జ్ఞాత్వా జ్ఞానవిజ్ జనః॥ ౧౩౯॥

अत्र चैकतमे युक्तो जायते भैरवः स्वयम्।
वाचा करोति कर्माणि शापानुग्रहकारकः॥ १४०॥
atra caikatame yukto jāyate bhairavaḥ svayam |
vācā karoti karmāṇi śāpānugrahakārakaḥ || 140 ||
అత్ర చైకతమే యుక్తో జాయతే భైరవః స్వయమ్।
వాచా కరోతి కర్మాణి శాపానుగ్రహకారకః॥ ౧౪౦॥

अजरामरताम् एति सोऽणिमादिगुणान्वितः।
योगिनीनाम् प्रियो देवि सर्वमेलापकाधिपः॥ १४१॥
ajarāmaratām eti so'ṇimādiguṇānvitaḥ |
yoginīnām priyo devi sarvamelāpakādhipaḥ || 141 ||
అజరామరతామ్ ఏతి సోఽణిమాదిగుణాన్వితః।
యోగినీనామ్ ప్రియో దేవి సర్వమేలాపకాధిపః॥ ౧౪౧॥

जीवन्न् अपि विमुक्तोऽसौ कुर्वन्न् अपि न लिप्यते।
jīvann api vimukto'sau kurvann api na lipyate |
జీవన్న్ అపి విముక్తోఽసౌ కుర్వన్న్ అపి న లిప్యతే।

श्री देवी उवाच।
śrī devī uvāca |
శ్రీ దేవీ ఉవాచ।

इदं यदि वपुर् देव परायाश्च महेश्वर॥ १४२॥
idaṁ yadi vapur deva parāyāśca maheśvara || 142 ||
ఇదం యది వపుర్ దేవ పరాయాశ్చ మహేశ్వర॥ ౧౪౨॥

एवमुक्तव्यवस्थायां जप्यते को जपश्च कः।
ध्यायते को महानाथ पूज्यते कश्च तृप्यति॥ १४३॥
evamuktavyavasthāyāṁ japyate ko japaśca kaḥ |
dhyāyate ko mahānātha pūjyate kaśca tṛpyati || 143 ||
ఏవముక్తవ్యవస్థాయాం జప్యతే కో జపశ్చ కః।
ధ్యాయతే కో మహానాథ పూజ్యతే కశ్చ తృప్యతి॥ ౧౪౩॥

हूयते कस्य वा होमो यागः कस्य च किं कथम्।
hūyate kasya vā homo yāgaḥ kasya ca kiṁ katham |
హూయతే కస్య వా హోమో యాగః కస్య చ కిం కథమ్।

श्री भैरव उवाच।
śrī bhairava uvāca |
శ్రీ భైరవ ఉవాచ।

एषात्र प्रक्रिया बाह्या स्थूलेष्व् एव मृगेक्षणे॥ १४४॥
eṣātra prakriyā bāhyā sthūleṣv eva mṛgekṣaṇe || 144 ||
ఏషాత్ర ప్రక్రియా బాహ్యా స్థూలేష్వ్ ఏవ మృగేక్షణే॥ ౧౪౪॥

भूयो भूयः परे भावे भावना भाव्यते हि या।
जपः सोऽत्र स्वयं नादो मन्त्रात्मा जप्य ईदृशः॥ १४५॥
bhūyo bhūyaḥ pare bhāve bhāvanā bhāvyate hi yā |
japaḥ so'tra svayaṁ nādo mantrātmā japya īdṛśaḥ || 145 ||
భూయో భూయః పరే భావే భావనా భావ్యతే హి యా।
జపః సోఽత్ర స్వయం నాదో మన్త్రాత్మా జప్య ఈదృశః॥ ౧౪౫॥

ध्यानं हि निश्चला बुद्धिर् निराकारा निराश्रया।
न तु ध्यानं शरीराक्षिमुखहस्तादिकल्पना॥ १४६॥
dhyānaṁ hi niścalā buddhir nirākārā nirāśrayā |
na tu dhyānaṁ śarīrākṣimukhahastādikalpanā || 146 ||
ధ్యానం హి నిశ్చలా బుద్ధిర్ నిరాకారా నిరాశ్రయా।
న తు ధ్యానం శరీరాక్షిముఖహస్తాదికల్పనా॥ ౧౪౬॥

पूजा नाम न पुष्पाद्यैर् या मतिः क्रियते दृढा।
निर्विकल्पे महाव्योम्नि सा पूजा ह्यादराल् लयः॥ १४७॥
pūjā nāma na puṣpādyair yā matiḥ kriyate dṛḍhā |
nirvikalpe mahāvyomni sā pūjā hyādarāl layaḥ || 147 ||
పూజా నామ న పుష్పాద్యైర్ యా మతిః క్రియతే దృఢా।
నిర్వికల్పే మహావ్యోమ్ని సా పూజా హ్యాదరాల్ లయః॥ ౧౪౭॥

अत्रैकतमयुक्तिस्थे योत्पद्येत दिनाद् दिनम्।
भरिताकारता सात्र तृप्तिर् अत्यन्तपूर्णता॥ १४८॥
atraikatamayuktisthe yotpadyeta dinād dinam |
bharitākāratā sātra tṛptir atyantapūrṇatā || 148 ||
అత్రైకతమయుక్తిస్థే యోత్పద్యేత దినాద్ దినమ్।
భరితాకారతా సాత్ర తృప్తిర్ అత్యన్తపూర్ణతా॥ ౧౪౮॥

महाशून्यालये वह्नौ भूताक्षविषयादिकम्।
हूयते मनसा सार्धं स होमश् चेतनास्रुचा॥ १४९॥
mahāśūnyālaye vahnau bhūtākṣaviṣayādikam |
hūyate manasā sārdhaṁ sa homaś cetanāsrucā || 149 ||
మహాశూన్యాలయే వహ్నౌ భూతాక్షవిషయాదికమ్।
హూయతే మనసా సార్ధం స హోమశ్ చేతనాస్రుచా॥ ౧౪౯॥

यागोऽत्र परमेशानि तुष्टिर् आनन्दलक्षणा।
क्षपणात्सर्वपापानां त्राणात्सर्वस्य पार्वति॥ १५०॥
yāgo'tra parameśāni tuṣṭir ānandalakṣaṇā |
kṣapaṇātsarvapāpānāṁ trāṇātsarvasya pārvati || 150 ||
యాగోఽత్ర పరమేశాని తుష్టిర్ ఆనన్దలక్షణా।
క్షపణాత్సర్వపాపానాం త్రాణాత్సర్వస్య పార్వతి॥ ౧౫౦॥

रुद्रशक्तिसमावेशस् तत्क्षेत्रम् भावना परा।
अन्यथा तस्य तत्त्वस्य का पूजा काश्च तृप्यति॥ १५१॥
rudraśaktisamāveśas tatkṣetram bhāvanā parā |
anyathā tasya tattvasya kā pūjā kāśca tṛpyati || 151 ||
రుద్రశక్తిసమావేశస్ తత్క్షేత్రమ్ భావనా పరా।
అన్యథా తస్య తత్త్వస్య కా పూజా కాశ్చ తృప్యతి॥ ౧౫౧॥

स्वतन्त्रानन्दचिन्मात्रसारः स्वात्मा हि सर्वतः।
आवेशनं तत्स्वरूपे स्वात्मनः स्नानम् ईरितम्॥ १५२॥
svatantrānandacinmātrasāraḥ svātmā hi sarvataḥ |
āveśanaṁ tatsvarūpe svātmanaḥ snānam īritam || 152 ||
స్వతన్త్రానన్దచిన్మాత్రసారః స్వాత్మా హి సర్వతః।
ఆవేశనం తత్స్వరూపే స్వాత్మనః స్నానమ్ ఈరితమ్॥ ౧౫౨॥

यैर् एव पूज्यते द्रव्यैस् तर्प्यते वा परापरः।
यश्चैव पूजकः सर्वः स एवैकः क्व पूजनम्॥ १५३॥
yair eva pūjyate dravyais tarpyate vā parāparaḥ |
yaścaiva pūjakaḥ sarvaḥ sa evaikaḥ kva pūjanam || 153 ||
యైర్ ఏవ పూజ్యతే ద్రవ్యైస్ తర్ప్యతే వా పరాపరః।
యశ్చైవ పూజకః సర్వః స ఏవైకః క్వ పూజనమ్॥ ౧౫౩॥

व्रजेत्प्राणो विशेज् जीव इच्चया कुटिलाकृतिः।
दीर्घात्मा सा महादेवी परक्षेत्रम् परापरा॥ १५४॥
vrajetprāṇo viśej jīva iccayā kuṭilākṛtiḥ |
dīrghātmā sā mahādevī parakṣetram parāparā || 154 ||
వ్రజేత్ప్రాణో విశేజ్ జీవ ఇచ్చయా కుటిలాకృతిః।
దీర్ఘాత్మా సా మహాదేవీ పరక్షేత్రమ్ పరాపరా॥ ౧౫౪॥

अस्यामनुचरन् तिष्ठन् महानन्दमयेऽध्वरे।
तया देव्या समाविष्टः परम् भैरवमाप्नुयात्॥ १५५॥
asyāmanucaran tiṣṭhan mahānandamaye'dhvare |
tayā devyā samāviṣṭaḥ param bhairavamāpnuyāt|| 155 ||
అస్యామనుచరన్ తిష్ఠన్ మహానన్దమయేఽధ్వరే।
తయా దేవ్యా సమావిష్టః పరమ్ భైరవమాప్నుయాత్॥ ౧౫౫॥

षट्शतानि दिवा रात्रौ सहस्राण्येकविंशतिः।
जपो देव्याः समुद्दिष्टः सुलभो दुर्लभो जडैः॥ १५६॥
वरितिन्
सकारेण बहिर्याति हकारेण विषेत् पुनः।
हंसहंसेत्यमुं मन्त्रं जीवो जपति नित्यशः॥१५६॥
ṣaṭśatāni divā rātrau sahasrāṇyekaviṁśatiḥ |
japo devyāḥ samuddiṣṭaḥ sulabho durlabho jaḍaiḥ || 156 ||
variation
sakāreṇa bahiryāti hakāreṇa viṣet punaḥ |
haṁsahaṁsetyamuṁ mantraṁ jīvo japati nityaśaḥ ||156||
షట్శతాని దివా రాత్రౌ సహస్రాణ్యేకవింశతిః।
జపో దేవ్యాః సముద్దిష్టః సులభో దుర్లభో జడైః॥ ౧౫౬॥
వరితిన్
సకారేణ బహిర్యాతి హకారేణ విషేత్ పునః।
హంసహంసేత్యముం మన్త్రం జీవో జపతి నిత్యశః॥౧౫౬॥

इत्येतत्कथितं देवि परमामृतम् उत्तमम्।
एतच् च नैव कस्यापि प्रकाश्यं तु कदाचन॥ १५७॥
ityetatkathitaṁ devi paramāmṛtam uttamam |
etac ca naiva kasyāpi prakāśyaṁ tu kadācana || 157 ||
ఇత్యేతత్కథితం దేవి పరమామృతమ్ ఉత్తమమ్।
ఏతచ్ చ నైవ కస్యాపి ప్రకాశ్యం తు కదాచన॥ ౧౫౭॥

परशिष्ये खले क्रूरे अभक्ते गुरुपादयोः।
निर्विकल्पमतीनां तु वीराणाम् उन्नतात्मनाम्॥ १५८॥
paraśiṣye khale krūre abhakte gurupādayoḥ |
nirvikalpamatīnāṁ tu vīrāṇām unnatātmanām || 158 ||
పరశిష్యే ఖలే క్రూరే అభక్తే గురుపాదయోః।
నిర్వికల్పమతీనాం తు వీరాణామ్ ఉన్నతాత్మనామ్॥ ౧౫౮॥

भक्तानां गुरुवर्गस्य दातव्यं निर्विशङ्कया।
ग्रामो राज्यम् पुरं देशः पुत्रदारकुटुम्बकम्॥ १५९॥
bhaktānāṁ guruvargasya dātavyaṁ nirviśaṅkayā |
grāmo rājyam puraṁ deśaḥ putradārakuṭumbakam || 159 ||
భక్తానాం గురువర్గస్య దాతవ్యం నిర్విశఙ్కయా।
గ్రామో రాజ్యమ్ పురం దేశః పుత్రదారకుటుమ్బకమ్॥ ౧౫౯॥

सर्वम् एतत्परित्यज्य ग्राह्यम् एतन् मृगेक्षणे।
किम् एभिर् अस्थिरैर् देवि स्थिरम् परम् इदं धनम्।
प्राणा अपि प्रदातव्या न देयं परमामृतम्॥ १६०॥
sarvam etatparityajya grāhyam etan mṛgekṣaṇe |
kim ebhir asthirair devi sthiram param idaṁ dhanam |
prāṇā api pradātavyā na deyaṁ paramāmṛtam || 160 ||
సర్వమ్ ఏతత్పరిత్యజ్య గ్రాహ్యమ్ ఏతన్ మృగేక్షణే।
కిమ్ ఏభిర్ అస్థిరైర్ దేవి స్థిరమ్ పరమ్ ఇదం ధనమ్।
ప్రాణా అపి ప్రదాతవ్యా న దేయం పరమామృతమ్॥ ౧౬౦॥

श्री देवी उवाच।
śrī devī uvāca |
శ్రీ దేవీ ఉవాచ।॥

देवदेव माहदेव परितृप्तास्मि शङ्कर।
रुद्रयामलतन्त्रस्य सारमद्यावधारितम्॥ १६१॥
devadeva māhadeva paritṛptāsmi śaṅkara |
rudrayāmalatantrasya sāramadyāvadhāritam || 161 ||
దేవదేవ మాహదేవ పరితృప్తాస్మి శఙ్కర।
రుద్రయామలతన్త్రస్య సారమద్యావధారితమ్॥ ౧౬౧॥

सर्वशक्तिप्रभेदानां हृदयं ज्ञातमद्य च।
इत्युक्त्वानन्दिता देवि कण्ठे लग्ना शिवस्य तु॥ १६२॥
sarvaśaktiprabhedānāṁ hṛdayaṁ jñātamadya ca |
ityuktvānanditā devi kaṇṭhe lagnā śivasya tu || 162 |
సర్వశక్తిప్రభేదానాం హృదయం జ్ఞాతమద్య చ।
ఇత్యుక్త్వానన్దితా దేవి కణ్ఠే లగ్నా శివస్య తు॥ ౧౬౨॥

इति विज्ञान भैरव तन्त्र समाप्तः
iti vijñāna bhairava tantra samāptaḥ
ఇతి విజ్ఞాన భైరవ తన్త్ర సమాప్తః